vima365

Η σ̌ιταντάνα ’χόρευεν – τραγούδι της Χαλδίας

  Απο την Παναγιωτα Ιωακειμιδου

Ένα από τα πιο όμορφα και ζωηρά ερωτικά τραγούδια του Πόντου.
Η σ̌ιταντάνα, η «διαολίτσα» του χωριού, χορεύει με χάρη κι αρχοντιά· τα στολίδια της κουδουνίζουν κι όλοι στέκουν να τη θαυμάσουν.
Το τραγούδι αποτυπώνει τη διπλή μορφή της πόντιας γυναίκας: γοητεία και δύναμη, πειρασμός και αρχοντιά.

Η σ̌ιταντάνα ’χόρευεν,
τ’ αντζία τ’ς άν’ ’κ’ επαίρ’νεν,
τα περπεντούλια εσείουσαν
κι άμον κερβάνα επέγ’νεν.

Σ̌ιταντάνα μ’, σ̌ιταντάνα μ’,
λελεύω σε, κερβάνα μ’!
Σ̌ιταντάνα μ’, σ̌ιταντάνα μ’,
λελεύω σε, κερβάνα μ’!

Ερμηνεία

σ̌ιταντάνα (< τουρκ. şeytan < αραβ. shayṭān)
Στην ποντιακή διάλεκτο δεν σημαίνει «διάβολος», αλλά παιχνιδιάρα, σκανταλιάρα, πειρασμός.
Η φράση «Σ̌ιταντάνα μ’» είναι χαϊδευτικό ερωτικό κάλεσμα, σαν να λέγαμε «διαολάκι μου, σ’ αγαπώ!».

κερβάνα (< τουρκ. kervan = καραβάνι)
Στην ποντιακή δεν είναι μόνο η πομπή ζώων ή ταξιδιωτών.
Λέγεται και για την πιο δυνατή αγελάδα του κοπαδιού, εκείνη που οδηγεί πρώτη στα παρχάρια.
Κατ’ επέκταση, κερβάνα σημαίνει η γυναίκα μπροστάρισσα, η αρχόντισσα, η δυναμική της κοινότητας.
Έτσι, στο τραγούδι, ο εραστής συνδυάζει τις δύο έννοιες:

«Σ̌ιταντάνα μ’, λελεύω σε, κερβάνα μ’»
= Διαολάκι μου, σ’ αγαπώ, μπροστάρισσά μου!

 Σχόλιο

Το τραγούδι αυτό είναι ύμνος στη γυναικεία περηφάνια και χάρη.
Η «σιταντάνα» δεν είναι άγια, είναι ζωντανή — πειρασμός, αρχηγός, γυναίκα που οδηγεί τον χορό και τη ζωή.
Μέσα σε τέσσερις στίχους χωρά όλη η φιλοσοφία του ποντιακού έρωτα:
η γυναίκα δεν ακολουθεί,· προπορεύεται.