vima365

Η Υπόθεση Ιμάμογλου: Η Τουρκία μεταξύ Δεσποτείας και Μεταρρύθμισης – Από τον Χρήστο Κατσέα.

Η Υπόθεση Ιμάμογλου: Η Τουρκία μεταξύ Δεσποτείας και Μεταρρύθμισης

– Από τον Χρήστο Κατσέα

Η προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου, δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, εν
αναμονή της δίκης του για κατηγορίες διαφθοράς, συνιστά πολιτικό ορόσημο
για την Τουρκία του Ερντογάν. Δεν πρόκειται απλώς για μια δικαστική
απόφαση· είναι το σύμπτωμα μιας ευρύτερης συστημικής κρίσης, στην οποία
το αυταρχικό κράτος επιχειρεί να εξουδετερώσει, προληπτικά, κάθε
εναλλακτική αφήγηση εξουσίας, κάθε δυνητικό πόλο νομιμοποίησης έξω απ’
το κυρίαρχο οικοδόμημα.
Ο Ιμάμογλου δεν είναι τυχαίος πολιτικός. Η εκλογή του το 2019 στην καρδιά
της τουρκικής οικονομίας και ιστορικής πρωτεύουσας αποτέλεσε κομβική
πολιτική ήττα για το κυβερνών κόμμα Α.Κ.Ρ. και προσωπικά για τον Ερντογάν.
Ο Ιμάμογλου, με «μετριοπαθή» λόγο, κεμαλική παιδεία, λαϊκή απήχηση και
θετική εικόνα στη Δύση, εξελίχθηκε σε συμβολή αντίθεσης: εκπροσωπεί την
ιδέα ενός «εκσυγχρονισμένου, κοσμικού και πολιτικά ανεκτικού κράτους», σε
πλήρη αντίστιξη με την καθεστωτική σύζευξη θρησκευτικού αυταρχισμού και
κρατικού ελέγχου.
Η κατηγορία της διαφθοράς, όπως προβάλλεται, εντάσσεται στη στρατηγική
«ποινικοποίησης του αντιπάλου», η οποία δεν είναι άγνωστη σε ανατολικού
τύπου καθεστώτα. Το ζητούμενο δεν είναι να αποδειχθεί η ενοχή, αλλά να
καλλιεργηθεί η αμφιβολία και να ακυρωθεί πολιτικά ο αντίπαλος στο πεδίο της
ηθικής νομιμοποίησης. Η προφυλάκισή του, δε, χωρίς τελεσίδικη καταδίκη,
εντάσσεται στο ίδιο πλαίσιο ενός προληπτικού αποκεφαλισμού της ελπίδας.
Πέρα όμως από την εσωτερική διάσταση, η υπόθεση Ιμάμογλου αποκτά και
διεθνή σημασία. Ενόψει της περιόδου που οδηγεί την Τουρκία σε
επαναπροσδιορισμό των σχέσεών της με τη Δύση, η αποδόμηση μιας
ηγετικής μορφής με ευρωπαϊκή αποδοχή λειτουργεί ως αντιστροφή του
γεωπολιτικού ρολογιού. Η Άγκυρα απομακρύνεται από τον εξευρωπαϊσμό όχι
με δηλώσεις, αλλά με πράξεις, που θέτουν εν αμφιβόλω τα κεκτημένα του
κράτους δικαίου, των θεσμών και της διαφάνειας.
Η αμηχανία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μέχρι στιγμής περιορίζεται σε
εκφράσεις «ανησυχίας», αποδεικνύει την ανεπάρκεια στρατηγικής για την
Τουρκία. Οι Βρυξέλλες εξακολουθούν να προσεγγίζουν την Τουρκία ως
γεωοικονομικό εταίρο και όχι ως εσωτερικά αντιφατικό πολιτικό μόρφωμα,
εντός του οποίου διεξάγεται μια μετωπική σύγκρουση ανάμεσα στον
αυταρχισμό και τον εκσυγχρονισμό, ανάμεσα στην ισλαμοεθνικιστική συνέχεια
της οθωμανικής δεσποτείας και στην ευρωπαϊκή υπόσχεση —μιας έστω—
«δημοκρατικής» μετάβασης.

Αν ο Ιμάμογλου «αφαιρεθεί» από το πολιτικό τοπίο, το μήνυμα είναι σαφές: η
αλλαγή καθεστώτος μέσω εκλογών καθίσταται σχεδόν ανέφικτη. Στην πράξη,
η Τουρκία θα μεταβεί από την εκλόγιμη δεσποτεία σε μια καθεστωτικά
οργανωμένη παρωδία πολιτικής εναλλαγής, με χειραγωγούμενη δικαιοσύνη,
συρρικνωμένο δημόσιο διάλογο και ακυρωμένο τον πυρήνα της δημοκρατίας.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η σύγκρουση δεν αφορά μόνον πρόσωπα αλλά συλλογικά
πρότυπα πολιτικής και κοινωνίας. Ο Ιμάμογλου είναι το σύμβολο ενός
εναλλακτικού μέλλοντος· η δίωξή του είναι η απόπειρα να επιβληθεί ένα
παρόν χωρίς ιστορικό διάδοχο.
Χρῆστος Κατσέας ἐπὶ τοῦ «Vima365.gr»