vima365

Στην πιό δυσώνυμη (κακόφημη) γειτονιά της Αθήνας , κοντά στον ναό της Αθηνάς Σκιράδος στην Ιερά Οδό παρά τον Κηφισό ποταμό, οι Αθηναίοι που ήταν θιασώτες του «τζόγου», σύχναζαν για να παίξουν σε παράνομα στέκια τυχερά παιχνίδια.

Τα ζάρια (κοινώς μπαρμπούτι) ήταν το πιό δημοφιλές παίγνιο καθώς στηνόταν εκ του προχείρου πάνω σε μια κουβέρτα, σε κρυφές γωνιές συνάντησης, και επειδή παιζόταν με χρήματα κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους με αποτέλεσμα να χάνονται περιουσίες, η Πολιτεία τους κυνηγούσε για πρόστιμα.

Στα Σκιραφεία το αλισβερίσι αυτό με τα νομίσματα και τις φωνές με τα «παρατσούκλια» για τις ζαριές, όπως «μίδας ή Αφροδίτη» απο τον κερδισμένο, «αντίτευχος» (εχθρός), «δάκνων, Λάκωνας, Αργείος, κύων ή Χίος για τον άσσο, Κώος για τις εξάρες κ.α.», θεωρείται ο προθάλαμος των σημερινών καζίνο.

Ο Αχαιός ήρωας Παλαμήδης μας λέει ο Όμηρος ότι επινόησε τα ζάρια, την αποκαλούμενη «κυβεία» (Φιλόστρατος), ώστε οι πολιορκητές της Τροίας να απασχολούνται στον ελεύθερο χρόνο τους.

Ο δε Σοφοκλής αναφέρει σκωπτικά ότι «ήταν μια τερπνή γιατρειά της απραγίας»!

Ο Αριστοφάνης επίσης διακωμώδησε το πάθος των συμπολιτών του που ασκούντο στην κυβεία στα Σκιραφεία , και ας είχαν προστάτη (των κυβευτών) τον Ερμή και τον τραγόμορφο Πάνα.

Τόσο παθιασμένοι ήταν οι άνδρες με τα τυχερά παιχνίδια, που στην περίφημη τοιχογραφία του μεγάλου Θάσιου ζωγράφου Πολύγνωτου στην Λέσχη των Κνιδίων στους Δελφούς (Παυσανίας 2 ος μ.Χ.), που απεικονίζεται η κάθοδος του Οδυσσέα στον Άδη με την «Νέκυια», όλοι οι ήρωες συνεχίζουν μανιωδώς να παίζουν ζάρια και στον Κάτω Κόσμο…….

Ο Παλαμήδης με συμμαχητή τον Θερσίτη, κατα των δύο αντιπάλων τους, τον Αίαντα τον Τελαμώνα και τον Αίαντα τον Λοκρό σε ατέρμονο παιχνίδι με ζαριές πέρα δώθε!

Το πιό σπάνιο εύρημα λόγω της παλαιότητάς του είναι το πήλινο ζάρι από το Σ ο ύ ν ι ο της αρχαϊκής εποχής του (580-570 π.Χ.) στην φωτό, που φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (ΕΑΜ) με αρ. ευρ. (ΒΣ 95), καθώς και ένα άλλο μικρότερο χάλκινο με αρ.ευρ.(Χ 7515)., και μήκος ακμής (1,2 εκ.).

Ο μεγάλος «κύβος του Σουνίου» έχει διαστάσεις ακμής (4 εκ.), και φέρει εντυπωσιακή γραπτή διακόσμηση με διάφορα πτηνά, φασιανό, παγώνι, πουλερικό, ορτύκι, κλπ, από ένα δηλαδή ξεχωριστό πετούμενο με εξωτικό κόκκινο και μπλε-μαύρο χρωματισμό σε κάθε πλευρά.

Τα ζάρια (κύβοι) είναι προφανώς εξάπλευρα με σημειωμένους σε κάθε έδρα αριθμούς από το ένα (1) έως το έξι (6), που προσδιορίζονται με λιλιπούτειες κοιλότητες.

Ο κάθε παίκτης τοποθετούσε συνήθως τρία (3) ζάρια σε ένα μικρό σκεύος που ονομαζόταν «κήθιον» ή «φιμός», και αφού ανατάραζε προβαίνοντας στο «διασείειν», τα έριχνε σε έναν άβακα/τάβλα.

Από τον συνδυασμό του αποτελέσματος προέκυπτε η νίκη ή η ήττα στο παιχνίδι με το συνεπαγόμενο κέρδος η χάσιμο των χρημάτων, και όπως και σήμερα η καλύτερη ρίψη ήταν οι εξάρες.

Ίσως το συγκεκριμένο ζάρι να ήταν τελικώς ταφικό κτέρισμα που συντρόφευε τον νεκρό στο μεταθανάτιο ταξίδι του από το Σούνιο της Αττικής, στο παλάτι του Πλούτωνα για μια ακόμη παρτίδα….

Στην Ρώμη αργότερα τα ζάρια απέβησαν μάστιγα , η δε παροιμιώδης ρήση του Ιουλίου Καίσαρα (Σουητώνιος) «ο κύβος ερρίφθη – alea jacta est» κατά την κρίσιμη στιγμή διάβασης του ποταμού Ρουβίκωνα (49 π.Χ.), έμεινε αθάνατη!!!