vima365

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ – Γράφει ο Φώτης Δημητρόπουλος

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

  Γράφει ο Φώτης Δημητρόπουλος

Την Παναγία των Παρισίων δεν την είχαμε δει ούτε σε ασπρόμαυρη φωτογραφία.
Το Παρίσι το ξέραμε από τη ‘’Γεωγραφία της Ευρώπης’’ σαν μια κουκκίδα στο χάρτη.

Παιδιά και έφηβοι στις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60.

Κι όμως!

Γνωρίζαμε, σαν να ζούσαμε στο Παρίσι του μεσαίωνα ή του 19 ου αιώνα, πολλές παριζιάνικες γωνιές ακόμα και τους υπονόμους του(!) ακριβώς όπως τα παλάτια με τους βασιλιάδες και τους σωματοφύλακες ή την περισπούδαστη εκκλησιά, τη Notre Dame.

Ανεβοκατεβαίναμε στα καμπαναριά της και ακούγαμε τις καμπάνες της.

Με τα φτερά της φαντασίας μας.

Και με ξεναγό τον μεγάλο συγγραφέα Victor Ugo.

Γιατί τότε δεν διαβάζαμε μόνο τα Μίκυ-Μάους –όπως υποτιμητικά κατηγορηθήκαμε από τους μεταγενέστερους ψευτοδιανοούμενους της τηλοψίας– αλλά γνωρίζαμε και Γάλλους και Ρώσους  κλασικούς συγγραφείς από Δουμά και Ουγκώ μέχρι Τολστόη και Ντοστογιέφσκι κυρίως.

Χάρη στο Βίκτωρα Ουγκώ είχαμε βρεθεί στους δρόμους του Παρισιού στο πλευρό του Γιάννη Αγιάννη του διωκόμενου από τον Ιαβέρη (ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ) και είχαμε συμπαρασταθεί στη φτωχή τσιγγάνα Εσμεράλδα όταν ήταν κλεισμένη στο καμπαναριό της ‘‘Παναγίας των Παρισίων’’ από τον αποκρουστικό Κουασιμόδο! (Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ).

Αργότερα στην ιστορία διδαχτήκαμε ότι τα μυθιστορήματα εκείνα που μας συνάρπαζαν, άλλα είχαν σχέση με τη μεσαιωνική ιστορία της Γαλλίας και άλλα με τις κοινωνικές εξελίξεις στο Παρίσι και τις επαναστάσεις του 1830 και 1848. (Την Ιουλιανή και τη Φεβρουριανή).

Φοβάμαι αν κρίνω από την πολυετή εμπειρία μου στα σχολειά μας ή και από τα τηλεπαιχνίδια γνώσεων πως τώρα, παρόλη την ευκολία -λόγω τεχνολογίας- της προσέγγισης σε συγγραφείς και γεγονότα εκείνης της εποχής, έχει ‘’παλινορθωθεί’’ η βασιλεία της άγνοιας στη νεολαία…

Κάποιοι από κείνες τις γενιές ταξιδέψαμε, και επισκεφτήκαμε τη Notre Dame.
Άλλοι την είδαμε σε τηλεοπτικές παρουσιάσεις. Και κάποιοι ενδεχομένως να έμαθαν την ύπαρξή της όταν την είδαν στις τηλεοράσεις να καίγεται τον Απρίλη του 2019, ακούγοντας Νερώνειες περιγραφές από παρουσιαστές με υπερβάλλοντα ζ.ηλο.

Ίσως ακόμα λιγότεροι τη γνώρισαν σήμερα, όταν έγιναν, τον Δεκέμβρη του 2024 , τα θυρανοίξια μετά την αποκατάσταση της μεγάλης ζημιάς.

Για τους Γάλλους βέβαια και ιδιαίτερα για τους Παριζιάνους ο ναός της Παναγίας, δεν είναι απλώς ο καθεδρικός ναός της πόλης, αλλά το έμβλημά της και πολύ περισσότερο του σύμβολο του πολιτισμού της χώρας τους το συνδεδεμένο με την περιπετειώδη ιστορία της τη χιλιετία που πέρασε.

Και δεν είναι τυχαίο ότι χάρις στην ιδιωτική πρωτοβουλία πλούσιων οικογενειών, μεγάλων εταιρειών και οικονομικών ομίλων συγκεντρώθηκαν υπέρογκα χρηματικά ποσά από τις πρώτες μέρες της θλιβερής είδησης της πυρκαγιάς.

Τόσο τεράστια ήσαν τα ποσά που όπως διαβάσαμε, προκάλεσαν την αντίδραση των συνδικάτων και των …κίτρινων γιλέκων.

Έχουν γραφτεί τόσο πολλά για την Παναγία των Παρισίων αυτό τον καιρό όπως και τις μέρες μετά τη φωτιά, που δεν μας αφήνουν περιθώρια να προσθέσουμε κάτι.

Θα επιμείνουμε όμως στη ρομαντική νοσταλγία που μας προκάλεσε η ανάμνηση του μυθιστορήματος.

Ο ναός ανοικοδομήθηκε σε αρχαιότερο ναό του Δία, τον 12 ο και 13 ο αιώνα και βρίσκεται σε μια νησίδα του Σηκουάνα.

Πριν ακριβώς 220 χρόνια τον Δεκέμβρη του 1804 στο ναό εστέφθη αυτοκράτορας ο μέγας Ναπολέων.

Είναι οπωσδήποτε κορυφαίο δημιούργημα αρχιτεκτονικής για το οποίο σεμνύνονται οι εικαστικές τέχνες.

Εκείνος όμως που το παρέδωσε στην αιωνιότητα με την σφραγίδα της πένας του είναι ο Βίκτωρ Ουγκώ που μετέφερε το θέμα της αρχιτεκτονικής στη λογοτεχνία .

Το μυθιστόρημά του δημοσιεύτηκε το 1831 και γρήγορα πέρασε στη λαϊκή συνείδηση σε ολόκληρη την παγκόσμια κοινότητα.

Ο συγγραφέας μας δίνει μια γοητευτική ιστορία του Μεσαίωνα (περίπου 1480 επί Λουδοβίκου 11 ου ) με πρωταγωνιστές την όμορφη τσιγγάνα Εσμεράλντα, τον δύσμορφο καμπούρη Κουασιμόδο, τον αρχιδιάκονο Φρόλλο, τον Φοίβο που είναι ερωτευμένος με την τσιγγάνα και τον όχλο του κακόφημου Παρισιού.

Όλα αυτά τα πρόσωπα αποτελούν ένα σύνολο πρόσφορο για μελέτη της ατομικής ψυχολογίας.

Φυσικά ο πραγματικός πρωταγωνιστής είναι η Παναγία των Παρισίων με τα πολύχρωμα vitraux, τα αριστουργηματικά εκείνα τζαμωτά στη αποκορύφωση της πανάρχαιης υαλουργικής τέχνης, τη γοτθική αρχιτεκτονική, τους θολωτούς κίονες και τα ψηλά καμπαναριά.

Η πλοκή του έργου με θαυμάσιο λυρισμό αποδίδει γραφικά την εποχή εκείνη με βάση περισσότερο την ισχυρή φαντασία του Ουγκώ.

Κατάφερε μάλιστα να παρουσιάσει ως ιστορική πραγματικότητα τα οράματα του πνεύματός του με τις μεγαλειώδεις περιγραφές και την υπέροχη δραματική του αίσθηση.

Αυτό το μυθιστόρημα όπως και τόσα άλλα της ελληνικής και Ευρωπαϊκής και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας αναζητούσε να δανειστεί νεολαία εκείνες τις δύο δεκαετίες 1950 και ’60 από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης.

Γιατί εκεί βρισκόταν το ενδιαφέρον της και εκεί κατέληγε η ψυχαγωγία της. Δεν είχε άλλωστε και πολλές άλλες διεξόδους στην επαρχία.

Τέλος ας μου επιτραπεί να παραθέσω την περιγραφή μιας πυρκαγιάς στο ναό από τον ίδιο το συγγραφέα (μετάφραση Αντώνη Μοσχοβίκη, 1966) Προφητική;

Ας το κρίνει ο αναγνώστης που το 2019 ένιωσε ότι φλέγεται ένα κομμάτι του πολιτισμού….

…Πιο ψηλά απ’ τον κεντρικό ρόδακα, άναβε μια μεγάλη φωτιά που ανέβαινε ανάμεσα στα δύο καμπαναριά μ’ ένα στροβίλισμα από σπίθες, μια μεγάλη ξέφρενη, αχαλίνωτη φλόγα που ο άνεμος άρπαζε κάθε τόσο ένα κουρέλι της μέσ’ στους καπνούς.

Από κάτω απ’ αυτή τη φλόγα,… δύο κρουνοί που παράσταιναν ρύγχη τεράτων, ξερνούσαν αδιάκοπα αυτή την πύρινη βροχή που ξέκόβε το λαμπερό καταρράχτη της πάνω στο σκοτεινό φόντο της κατώτερης πρόσοψης… πλάταιναν ακτινωτά, όπως το νερό που ξεπηδά απ’ τις αμέτρητες τρύπες του ποτιστηριού.

Από πάνω απ’ τη φωτιά, οι πελώριοι πύργοι, που απ’ τον καθένα φαινόταν δύο τραχείες και ξεκομμένες πλευρές, η μια κατάμαυρη, η άλλη κατακόκκινη, έδειχναν πιο μεγαλωμένοι ακόμα, μ’ όλη την απροσμέτρητη σκιά που πρόβαλλαν ως τα ουράνια .

Τ’ αναρίθμητα γλυπτά τους, δράκοι και δαίμονες, έπαιρναν μια μακάβρια όψη.

Η άστατη λάμψη της φωτιάς τα έκανε να σαλεύουν στο βλέμμα .

Έβλεπες δράκοντες που έμοιαζαν να γελάνε, γρύπες που λες κι’ αλυχτούσαν,σαλαμάντρες που φυσούσαν τη φωτιά, απαίσια ζώα που φταρνίζονταν μεσ’ στους καπνούς .

Κι’ ανάμεσα σ’ αυτά τα τέρατα, που τα είχε έτσι ξυπνήσει από τον πέτρινο ύπνο τους αυτή η φωτιά κι’η οχλοβοή, ήταν ένα που περπατούσε και το’ βλεπαν κάθε τόσο να περνάει μπροστά από το φόντο των φλογών, σα νυχτερίδα μπροστά από ένα καντήλι…

….Σιωπή τρόμου απλώθηκε κι’ όσο κρατούσε δεν ακουγόταν άλλο παρά οι αναστατωμένες κραυγές των παπάδων και σκιάζονταν πιο πολύ απ’ άλογα μέσα σε στάβλο που καίγεται… και η βουή του ανέμου μέσα στις φλόγες,ο ύστατος ρόγχος αυτών που ψυχομαχούσαν και τ’ αδιάκοπο κροτάλισμα της μολυβένιας βροχής στο πλακόστρωτο….

Φώτης Δημητρόπουλος
Φιλόλογος -Πατρα 

Για το vima365.gr