vima365

Κρίσιμο Δίλημμα: Ο Χειμώνας πού έρχεται και το Σχέδιο των 28 Σημείων – Από τον Χρήστο Κατσέα

Κρίσιμο Δίλημμα: Ο Χειμώνας πού έρχεται και το Σχέδιο των 28 Σημείων –

Από τον Χρήστο Κατσέα

[Ο Ζελένσκι, η εθνική αξιοπρέπεια και η γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολής] Από τον Χρήστο Κατσέα
Τα τελευταία λόγια του Βολοντιμίρ Ζελένσκι, στην πρόσφατη δραματική ομιλία
του προς τον ολοφυρόμενο λαό της Ουκρανίας, ηχούν σαν «ανατολικό κέρας»
συναγερμού· όχι μόνο για τη χώρα του, αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη, πού
από το 2022 ζει, ως άβουλος θεατής, μία μεταπολεμική επανεκκίνηση της
ιστορίας. — «Ή το περίπλοκο σχέδιο των 28 σημείων, ή ένας εξαιρετικά
σκληρός χειμώνας». Μ’ αυτή τη φράση, ο Ουκρανός Πρόεδρος περιέγραψε με
μία κοφτή, σχεδόν «σπαρτιατική καθαρότητα» το δίλημμα πού έχει εμπρός της
η χώρα: η αποδοχή ενός πλαισίου ειρήνης υψίστης ασάφειας, ή η βεβαιότητα
ότι ο επερχόμενος χειμών θα είναι η πιο κρύα πολιτική περίοδος της
τελευταίας δεκαετίας.
Η μεγάλη ένταση πού προέρχεται από την Ουάσιγκτον
Τα διεθνή πρακτορεία (Reuters, Guardian, TIME) μεταδίδουν ότι η πίεση πού
δέχεται το Κίεβο, προκειμένου να αποδεχθεί το περιβόητο σχέδιο ειρήνης,
είναι πια πρωτοφανής. Το σχέδιο, όπως διαρρέει από διπλωματικές πηγές,
μοιάζει περισσότερο με τεχνικό οδικό χάρτη περιορισμών παρά με δίκαιη
διαπραγμάτευση ανάμεσα σε κράτη πού ζητούν πραγματική ειρήνη.
Στο τραπέζι βρίσκονται:
— υποχρεωτικές στρατιωτικές περικοπές,
— εδαφικές παραχωρήσεις πού ποτέ δεν αποδέχθηκε η Ουκρανία,
— έμμεση ή απευθείας δέσμευση αναστολής της πορείας προς το ΝΑΤΟ,
— μηχανισμοί «επαλήθευσης» πού αφήνουν τη Μόσχα με ισχυρό μοχλό
επιρροής.
Ο Ζελένσκι το λέει καθαρά: ή χάνεις έναν βασικό σύμμαχο, ή χάνεις την εθνική
σου αξιοπρέπεια. Και στη διεθνή γεωπολιτική θεωρία —απ’ τον Θουκυδίδη
έως τον σύγχρονο ρεαλισμό— η αξιοπρέπεια δεν είναι «ηθικισμός». Είναι
μέρος της ισχύος. Το κράτος πού αποδέχεται ειρήνη μετ’ ατιμώσεως, χάνει την
έννοια της κυριαρχίας. Εξ ου κ’ η αρνητική αντίδραση του Κιέβου.
Η επίκληση του όρκου του 2019
Ανασύροντας απ’ τη μνήμη τον προεδρικό όρκο του 2019, ο Ζελένσκι
επιχειρεί —κατά την πράξη της ρητορικής— να μεταθέσει τον λόγο του απ’ την
άμεση πολιτική συγκυρία σ’ ένα ηθικό επίπεδο. Λέει· «Υπερασπίσθηκα την
κυριαρχία, την ανεξαρτησία, τα δικαιώματα των πολιτών. Δεν ήταν τυπικότητα·
ήταν δέσμευση». Αυτός ο όρκος λειτουργεί ως «ήλος». Παγώνει τη συζήτηση

σε μία αρχή πού είναι υπέρτερη απ’ όλες τις στρατηγικές σκοπιμότητες: η
κυριαρχία δεν διαπραγματεύεται ως λογιστική άσκηση. Είναι η γραμμή της
«ύστατης ρωγμής» πού κανένας λαός δεν δέχεται να ξεπεραστεί.
Η Ουκρανία ως κράτος-πρόβολος της Ευρώπης
Ο Ζελένσκι υπενθυμίζει το αυτονόητο: η Ουκρανία κρατεί ένα μέτωπο
χιλιάδων χιλιομέτρων, με καθημερινά πυρά, με πόλεις πού χτυπιούνται κάθε
νύχτα. Δεν είναι μόνο ένα κράτος σε πόλεμο· είναι ένα ανάχωμα στο άκρο της
ηπείρου. Εάν ραγίσει εκεί —και ο Ζελένσκι το λέει ωμά— θα ραγίσει όλη η
Ευρώπη. — «Ακόμα και το πιο σκληρό ατσάλι μπορεί να ραγίσει». Εδώ
βρίσκεται ο πυρήνας της ομιλίας: το έθνος αντέχει, αλλά δεν είν’ αθάνατο. Και
ο χειμώνας πού έρχεται δεν είναι μόνο μετεωρολογικός· είναι πολιτικός,
κοινωνικός, ηθικός.
Η έκκληση για εσωτερική ειρήνη
Με οξύτητα πού σπανίως χρησιμοποιεί, ο Ζελένσκι επιτίθεται στην εσωτερική
έριδα. Καλεί βουλευτές, κόμματα, παρατάξεις· ν’ αφήσουν τα μικροπολιτικά
παιχνίδια. Σε στιγμές πιέσεως —λέει— η χώρα πρέπει να λειτουργήσει ως εν
σώμα. Το μήνυμά του θυμίζει κλασική αρχή πολεμικής θεωρίας: ο εχθρός
εκμεταλλεύεται πρώτα τα ρήγματα, όχι τις αδυναμίες.
Η επόμενη εβδομάδα: έκρηξη γεγονότων
Η δήλωσή του ότι «η επόμενη εβδομάδα θα είναι δύσκολη και γεμάτη
γεγονότα» ακούστηκε σ’ όλα τα διεθνή μέσα. Διπλωματικοί κύκλοι μιλούν για
ανταλλαγές προσχεδίων, πιέσεις, απειλές περικοπής βοήθειας, στρατηγικές
διαρροές. Σε τέτοιες στιγμές, το γεωπολιτικό παιχνίδι μοιάζει με αρχαία
τραγωδία: ο ήρωας ξέρει ότι το πεπρωμένο του πλησιάζει, αλλά οφείλει να
σταθεροποιήσει το ήθος του υψηλά, υπέρ ιστορίας.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον κόσμο;
Α. Το σχέδιο ειρήνης δεν είναι «ειρήνη». Είναι μία συμφωνία ισορροπίας
συμφερόντων, όχι ισορροπίας δικαίου.
Β. Η Ουκρανία γίνεται αντικείμενο πιέσεως από συμμάχους κ’ εχθρούς. Αυτό
είναι ορισμός του γεωπολιτικού «σταυροδρομιού».
Γ. Η Ευρώπη πρέπει ν’ αποφασίσει αν η Ουκρανία είναι μέρος της ή
υποκατάστατο ζώνης ανασχέσεως.
Δ. Η εθνική αξιοπρέπεια τίθεται ως έσχατο κριτήριο. Άνευ αυτής, ούτε ειρήνη
υπογράφεται ούτε μέλλον κατοχυρώνεται.

Εν Κατακλείδι
Ο Ζελένσκι ανυψώνει τη ρητορική της ηγεσίας στο όριο της δραματικής
διαύγειας: η Ουκρανία βρίσκεται ανάμεσα σε μία ειρήνη πού μπορεί να
αποδειχθεί ειρήνη ήττας και σ’ έναν πόλεμο πού οδηγεί τον λαό στην
«τελευταία ρωγμή». Η ιστορία, όπως πάντα, απαιτεί τίμημα. Και ο χειμώνας
πού ’ρχεται θα δείξει αν το έθνος της Ουκρανίας μπορεί να παραμείνει όρθιο –
άξιο της αξιοπρέπειάς του.
Χρῆστος Κατσέας ἐπὶ τοῦ «Vima365.gr»