ΗΛΕΚΤΡΟ – ΑΜΒΑΡΟ ….
Απο την Μιράντα Σκηνίτη – Διπλωματούχος Ξεναγος
ΗΛΕΚΤΡΟ – ΑΜΒΑΡΟ – ΚΕΧΡΙΜΠΑΡΙ – ΚΟΠΑΛΗ στην αρχαιότητα
Το κεχριμπάρι ή άμβαρο ή ήλεκτρο ή κοπάλη είναι ένα άμορφο διαφανές ή νεφελώδες υλικό «μή ορυκτό», μολονότι βρίσκεται σε κοιτάσματα υπεδάφους ή ξεβράζεται από την θάλασσα στα παραλιακά μέτωπα της βορείου Ευρώπης (Βαλτική), ακόμη όμως και της βορείου Ελλάδος.
Πρόκειται για απολιθωμένη ρητίνη κωνοφόρων δέντρων (πεύκα, έλατα, κυπαρίσσια) που έζησαν σε παλιότερες γεωλογικές εποχές εκατομυρίων ετών του παρελθόντος, και αξιοποιήθηκαν από τον άνθρωπο για διακοσμητικούς σκοπούς στην κοσμηματοποιΐα ήδη από Λιθίνη εποχή.
Το ακατέργαστο κεχριμπάρι ανάλογα με τις προσμίξεις του εδάφους που απορρόφησε, αποκτάει μετά την κατεργασία ακτινοβόλα χρώματα του κίτρινου, μελιού, φλογίζοντος πορτοκαλλιού, αιμάτινου κοκκινωπού, ερυθροκάστανου, κάποια άλλα φθορίζουν, και μετά την λείανση γίνονται στιλπνά και μαλακά/ζεστά στο άγγιγμα των δακτύλων.
Πολύ συχνά κατα την εξόρυξη φέρουν έγκλειστα σε φυσαλίδες αέρος μικροσκοπικά έντομα ( κολύμπρι, σφήκες, καβουράκια, αράχνες, σκορπιούς, δεινοσαυράκι) εκατομμυρίων ετών, που παγιδεύτηκαν στην κολλώδη ουσία πρίν αποξηρανθεί , με μεγάλη παλαιοντολογική αξία.
Το ήλεκτρο επιπλέει στο αλατόνερο, όχι όμως στην θάλασσα, έχει την χαρακτηριστική ιδιότητα αν τριφτεί, να ηλεκτρίζεται με αρνητικό φορτίο και να έλκει ελαφρά σωματίδια φορεμένο (όπως τρίχες μαλλιών κεφαλής).
Στην φωτιά απελευθερώνει ευωδιαστό άρωμα πεύκου (και όταν απλά τσιμπηθεί με βελόνα), γιαυτό χρησιμοποιήθηκε σε πνευματικές και θρησκευτικές τελετές από τον πρωτόγονο άνθρωπο καιγόμενο σαν μοσχομυριστό λιβάνι.
Η αρχαιότερη (πιθανόν) φιλολογική αναφορά στην διακοσμητική του χρήση εμφανίζεται στην Ομηρική Οδύσσεια (βιβλ. ΧVIII, 295-298), όπου διαβάζουμε (σε μετάφραση) ότι:
«….ο Ευρύμαχος δέχτηκε ένα χρυσό περιδέραιο, πλούσια δουλεμένο και στολισμένο με χάντρες ήλεκτρου, που έλαμπαν σαν το ηλιόφως.
Στον Ευρυδάμαντα ήλθε ένα ζευγάρι σκουλαρίκια, το καθένα με τριπλό κόσμημα , πολύ καλοφτιαγμένα και υπερβολικά κομψά. Δύο υπηρέτες τα έφεραν ….»
Στην μυθολογία μας οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τα κομμάτια ήλεκτρου ότι ήταν τα κρυσταλλωμένα δ ά κ ρ υ α των Ηλιαδών (ακτίνων) για τον τραγικό θάνατο του αδελφού τους Φαέθωνα. Συμπληρώνει δε ο Οβίδιος στις «Μεταμορφώσεις» , ότι ήταν τα δάκρυα της Κλυμένης και των κορών της, που μετά την μοιραία απώλεια του Φαέθοντα , μεταμορφώθηκαν σε κλαίουσες λεύκες από τον Δία, που αναγκάστηκε να τον κατακεραυνώσει για να γλυτώσει τον θεό Ηλιο από τον παράτολμο γυιό της Κλυμένης, που θέλησε να παραβγεί με τον Ηλιο οδηγώντας ανόητα το άρμα του στα πιό ψηλά ουράνια.
Έκτοτε οι Έλληνες ονόμασαν το κεχριμπάρι «ήλεκτρον» από το όνομα του Ηλίου «ηλέκτωρ».
Ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης στα έργα τους κομίζουν μιάν άλλη εκδοχή για την γένεση του ήλεκτρου, αναφέροντας πως πρόκειται για δάκρυα που χύθηκαν για τον θάνατο του Μελέαγρου από ορισμένα …Ινδικά πουλιά.
Ο δε Αθηναίος ζωγράφος Νικίας (4 ος π.Χ.), από τους διασημότερους καλλιτέχνες στην απόδοση φωτός και σκιάς (Πλούταρχος, Πλίνιος ο Πρεσβύτερος), θεωρούσε ότι το ήλεκτρον ήταν ο «χυμός» ή ουσία των φωτεινών ακτίνων του δύοντος ηλίου , που έπηζαν μέσα στην θάλασσα καθώς βασίλευε, και ξεβράζονταν στην στεριά.
Η ρομαντική φαντασίωση φτάνει κάποτε στα άκρα, όταν ο Πλίνιος «Φυσική Ιστορία», βιβλ. XXXVII, Κεφ. 7), παρουσιάζει το ήλεκτρον σαν τα κίτρινα στερεοποιημένα …ούρα του λύγκα, και εξ αυτού πηγάζει μια άλλη ονομασία του κεχριμπαριού «λυγγούριος»……
Το ιριδίζον χρώμα του κεχριμπαριού ή άμβαρου (amber) και η ευκολία στην επεξεργασία της εύπλαστης φυσικής ρητηνώδους πάστας, βοήθησε στην γενικευμένη χρήση του, και κατέστη το αγαπημένο προϊόν εμπορίου και ανταλλαγής κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους μεταξύ των ακτών της Βαλτικής και του πολιτισμένου Νότου. Ο Σλήμαν βρήκε μεγάλες ποσότητες ήλεκτρου σε κτερίσματα από τους Μυκηναϊκούς τάφους που ανέσκαψε και κοσμούν το ΕΑΜ.
Στα δε έργα των Λατίνων συγγραφέων η δημοτικότητά του απογειώνεται, ιδίως με την αποκάλυψη πλήθους ταφικών ευρημάτων.
Η δημοφιλία του γνήσιου κεχριμπαριού στις μέρες μας για μικρής κλίμακας κομψοτεχνήματα είναι προφανής, Πουλιέται με το γραμμάριο και όχι με το καράτι (1 γραμ.= 5 καράτια), για έργα τέχνης, κοσμήματα, κομπολόγια, ….για βρεφικά κολλιέ οδοντοφυΐας στα φαρμακεία όλου του κόσμου, ακόμη και στην ….αεροναυπηγική (αγωγός)!
Η αποθησαύριση κοσμημάτων ως μέσο επένδυσης κεφαλαίου, σε συνδυασμό με τους συναισθηματικούς δεσμούς, και τις λατρευτικές ανάγκες υπήρξε μια αρχαιότατη συνήθεια και πρακτική με την κατάχωση των καλλιτεχνημάτων μετά τον θάνατο του κατόχου στο ταξίδι του στο επέκεινα.
Ιδού μερικά ακτινοβόλα δημιουργήματα σε κεχριμπάρι από τα μουσεία για στολισμό ωσάν ταλισμάν (μαγικό φυλακτό από τις Ελληνικές λέξεις τελέω/τέλεσμα) ή φυλακτά με αποτροπαϊκό χαρακτήρα!
ΠΗΓΗ:
1. Αρχαιολογία Online
https://www.archaiologia.gr>blog>2009/07/14>αριστουργήματα από κεχριμπάρι στην Θεσσαλονίκη
Κεχριμπάρι
Το σχόλιο σας θα δημοσιευθεί αφου εγκριθεί πρώτα απο τον διαχειριστή για την αποφυγή υβριστικού η προσβλητικού περιεχομένου.
Greek
Arabic
Chinese (Simplified)
Dutch
English
French
German
Italian
Japanese
Portuguese
Russian
Spanish