Η Μάχη της Κρήτης – Το Έπος του 1866 και η Αθάνατη Θυσία του Αρκαδίου
Η Κρήτη ένα νησί που ποτέ δεν έσκυψε το κεφάλι. Ένα κομμάτι γης ποτισμένο με αίμα, δάκρυα και λεβεντιά. Το 1866, το νησί φλέγεται για άλλη μια φορά. Οι Κρητικοί, κουρασμένοι από τη σκλαβιά και εμπνευσμένοι από την ελευθερία της υπόλοιπης Ελλάδας, σηκώνουν τη σημαία της επανάστασης ενάντια στην Οθωμανική κυριαρχία.
Η Κρητική Επανάσταση του 1866–1869 δεν ήταν μια απλή εξέγερση. Ήταν κραυγή ψυχής. Ήταν η στιγμή που η ελευθερία έγινε ιδανικό ανώτερο από τη ζωή. Μέσα από τις φλόγες αυτής της περιόδου αναδύεται η ηρωική Μονή του Αρκαδίου, σύμβολο αυτοθυσίας και ακατάλυτης πίστης.
Στις 8 Νοεμβρίου 1866, οι Οθωμανικές δυνάμεις περικυκλώνουν το μοναστήρι. Μέσα, περίπου 960 ψυχές μοναχοί, επαναστάτες, γυναίκες και παιδιά. Αντί να παραδοθούν, προτίμησαν να χαθούν μέσα στις φλόγες της ελευθερίας. Ο ηγούμενος Γαβριήλ και οι πολεμιστές του ανατίναξαν την πυριτιδαποθήκη, φωνάζοντας το αιώνιο «Ελευθερία ή Θάνατος».
Η έκρηξη του Αρκαδίου συγκλόνισε την Ευρώπη. Οι εφημερίδες της εποχής μιλούσαν για ένα «δεύτερο Μεσολόγγι». Η Κρήτη μπορεί να μην ελευθερώθηκε τότε, μα η φλόγα της δεν έσβησε ποτέ. Η θυσία εκείνων των ψυχών έγινε φάρος για τις επόμενες γενιές, μέχρι την τελική Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα το 1913.
Σήμερα, η Μάχη του 1866 δεν είναι απλώς ένα κεφάλαιο στην ιστορία. Είναι ένα παράδειγμα δύναμης, πίστης και αφοσίωσης στο ιδανικό της ελευθερίας. Είναι μια υπενθύμιση ότι ο άνθρωπος, όταν πολεμά για αξίες και όχι για κέρδος, αγγίζει το θείο.
Η Κρήτη δε λησμονεί. Κάθε πέτρα της ψιθυρίζει το όνομα των ηρώων της. Κάθε αγέρας κουβαλά τη φωνή εκείνων που φώναξαν μια φορά, μα ακούγονται αιώνια:
«Ελευθερία ή Θάνατος!»