Η σημασία του ποταμού Νείλου στην ανάπτυξη του αρχαίου Αιγυπτιακού πολιτισμού
Απο τον Στελιο Ταντουρη
Ο Νείλος δεν ήταν απλώς ένας ποταμός, ήταν στην κυριολεξία η καρδιά της αρχαίας Αιγύπτου.
Από αυτόν εξαρτιόταν η καλλιέργεια της γης, η οικονομία, η θρησκεία και τελικά η ίδια η ύπαρξη του πολιτισμού που θαύμασε όλος ο κόσμος.
Κάθε χρόνο, ο Νείλος πλημμύριζε και άφηνε πίσω του την πολύτιμη μαύρη λάσπη ,γονιμοποιώντας τα χωράφια.
Αυτή η περιοδική αναγέννηση της γης δημιούργησε ένα μοναδικό ημερολόγιο.
Ο Νείλος ήταν ο απόλυτος ρυθμιστής του χρόνου για τους αρχαίους Αιγυπτίους.
Δεν είχαν τέσσερις εποχές όπως έχουμε εμείς σήμερα,αλλά τρεις μεγάλες περιόδους βασισμένες στον κύκλο του ποταμού.
Η εποχή της πλημμύρας (Ακχετ), από τον Αύγουστο έως τον Δεκέμβριο ήταν η περίοδος της ανανέωσης.
Τα νερά του Νείλου ανέβαιναν και σκέπαζαν τα χωράφια.
Η μαύρη λάσπη που άφηνε πίσω η πλημμύρα εμπλούτιζε και έκανε εύφορο το έδαφος.
Οι γεωργοί δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν, οπότε συχνά εργάζονταν σε κρατικά έργα όπως πυραμίδες και ναούς).
Θρησκευτικά, ήταν περίοδος που ήταν αφιερωμένη στον θεό Χαπί, προσωποποίηση του Νείλου.
Η εποχή της σποράς (Περέτ) από τον Δεκέμβριο έως τον Απρίλιο που ήταν η περίοδος της σποράς και της βλάστησης.
Τα νερά είχαν υποχωρήσει, αφήνοντας το έδαφος γόνιμο και έτοιμο για να καλλιεργηθεί.
Επί το πλείστον έσπερναν σιτηρά, όσπρια και λαχανικά.
Ηταν η εποχη με τις πιο εντατικές εργασίες στα χωράφια.
Συμβόλιζε την αναγέννηση και συχνά ταυτιζόταν με τον μύθο του Όσιρι και της Ίσιδας.
Η εποχή του θερισμόυ (Σεμού) από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο ήταν η περίοδος του θερισμού, της συγκομιδής και της αποθήκευσης.
Ήταν η πιο παραγωγική περίοδος, αλλά και η πιο κρίσιμη γιατί καθόριζε αν θα υπήρχε επάρκεια τροφής για όλο τον χρόνο.
Ακολουθούσε η αποθήκευση των σιτηρών σε σιτοβολώνες και πάντα υπό τον έλεγχο του κράτους.
Οι περισσότεροι Αιγύπτιοι ήταν γεωργοί.
Στο ξηρό κλίμα της ερήμου, τα χωριά αναπτύσσονταν δίπλα στο ποτάμι.
Οι αγρότες καλλιεργούσαν σιτάρι, κριθάρι, φακές, σύκα, χουρμάδες.
Το ψωμί και η μπύρα(χεκτ) αποτελούσαν τη βάση της διατροφής.
Η εργασίες γίνονταν με απλά αλλά αποδοτικά εργαλεία όπως ξύλινα αλέτρια, λίθινες ή χάλκινες αξίνες.
Οι άνδρες έσπερναν και όργωναν, οι γυναίκες ζύμωναν το ψωμί, ύφαιναν λινάρι και φρόντιζαν τα παιδιά.
Η κοινωνία, αν και ιεραρχικά δομημένη, είχε έναν καθημερινό παλμό που περιστρεφόταν γύρω από τον κύκλο του Νείλου.
Η ζωή του κάθε Αιγύπτιου ήταν συνδεδεμένη με αυτούς τους ρυθμούς.
Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και οι θεοί τους συνδέονταν άμεσα με τον ποταμό Νείλο.
Ο Όσιρις αντιπροσώπευε την αναγέννηση της φύσης, ενώ η Ίσιδα με τα δάκρυά της για τον νεκρό σύζυγό της, πίστευαν ότι προκαλούσε την πλημμύρα.
Ο ποταμός ήταν και το μεγάλο πλωτό δίκτυο της Αιγύπτου.
Η ξηρά στην Αίγυπτο ήταν ερημική, και οι χερσαίες μετακινήσεις ήταν όχι μόνο δύσκολες αλλά και χρονοβόρες.
Ο Νείλος, όμως, προσέφερε απεριόριστη πρόσβαση.
Τα πλοία και τα πλεούμενα για τους αρχαίους Αιγυπτίους ήταν το μέσο τους για την
μεταφορά εμπορευμάτων (σιτηρά, ψάρια, λιπάσματα, πέτρες για μνημεία, ξυλεία, πολυτελή αγαθά).
Για την μετακίνηση ανθρώπων (από αγρότες και τεχνίτες μέχρι βασιλείς και ιερείς).
Για στρατιωτικές εκστρατείες( οι Φαραωνικές δυνάμεις χρησιμοποιούσαν τον Νείλο για να μεταφέρουν στρατεύματα και προμήθειες).
Νομίζω αξίζει να αναφέρω ότι τα αρχαία πλοία των Αιγυπτίων ήταν κυρίως φτιαγμένα από πάπυρο ή ξύλο και οι Αιγύπτιοι γνώριζαν την τέχνη της κατασκευής πλεούμενων που εκμεταλλεύονταν όχι μόνο τον άνεμο αλλά και τη ροή του ποταμού.
Ο Νείλος με την ροή του προς μια κατεύθυνση, προς τη Μεσόγειο, έκανε το ταξίδι προς τα Βόρεια σχετικά εύκολο, ενώ η επιστροφή προς τον Νότο απαιτούσε κουπί ή προσανατολισμό με τον άνεμο.
Όπως προανέφερα ο Νείλος ήταν θεοποιημένος με μορφή παχύσαρκου άνδρα που κρατούσε στάχυα και ψάρια, ενσαρκώνοντας την ευφορία της πλημμύρας.
Κάθε χρόνο γίνονταν γιορτές και θρησκευτικές τελετες με προσφορές για να εξευμενίσουν τον ποταμό, ώστε να δώσει πλούσια σοδειά.
Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι ο ποταμός ήταν και επικίνδυνος.
Οι πλημμύρες που έφταναν πολύ ψηλά μπορούσαν να καταστρέψουν χωράφια, ενώ όταν ήταν πολύ χαμηλές έφερναν πείνα.
Γι’ αυτό, το κράτος ανέπτυξε συστήματα καταγραφής της στάθμης (τα περίφημα Νειλόμετρα) και οργάνωσε αποθήκες σιτηρών για τα δύσκολα χρόνια.
Η καθημερινή ζωή στις όχθες του Νείλου ήταν μια συνεχής διαπραγμάτευση με τη φύση.
Ο άνθρωπος εξαρτιόταν από τον ποταμό, αλλά ταυτόχρονα τον λάτρευε και τον φοβόταν. Μέσα από αυτή τη σχέση γεννήθηκε ένας από τους πιο ανθεκτικούς και θαυμαστούς πολιτισμούς της αρχαιότητας.
Ο Νείλος δεν ήταν απλώς το φυσικό σκηνικό της ζωής των Αιγυπτίων, ηταν το αόρατο νήμα που έδενε τη γη με τον ουρανό και την καθημερινότητα με το Θείο.
Το σχόλιο σας θα δημοσιευθεί αφου εγκριθεί πρώτα απο τον διαχειριστή για την αποφυγή υβριστικού η προσβλητικού περιεχομένου.
Greek
Arabic
Chinese (Simplified)
Dutch
English
French
German
Italian
Japanese
Portuguese
Russian
Spanish