Μανέθων . Ο Ιερέας που Κατέγραψε την Ιστορία της αρχαίας Αιγύπτου.
Απο τον Στελιο Ταντουρη
Όταν αναφερόμαστε στις ρίζες της αρχαίας Αιγυπτιακής ιστοριογραφίας, ένα όνομα ξεχωρίζει μέσα στους αιώνες,αυτό του Μανέθων.
Πρόκειται για έναν Αιγύπτιο ιερέα και λόγιο του 3ου αιώνα π.Χ., που έζησε
( 280-250π.Χ)και έγραψε το έργο του κατά την περίοδο της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου.
Χάρη σ’ αυτόν, έχουμε την πρώτη δομημένη καταγραφή της Αιγυπτιακής ιστορίας, βασισμένη σε γηγενείς πηγές. Αν και το έργο του δεν έχει διασωθεί αυτούσιο, η σημασία του παραμένει τεράστια.
Οι περισσότερες πληροφορίες που διαθέτουμε για τον ίδιο είναι έμμεσες.
Ο Μανέθων ήταν Αιγύπτιος ιερέας, πιθανώς στην Ηλιούπολη ή τη Σάις
( Sa Εl-Hagar)με βαθιά γνώση της παραδοσιακής Αιγυπτιακής θρησκείας και ιστορίας.
Γεννήθηκε στην Σεβέννυτο
(Gebnu ή Gebnet) στην Κάτω Αίγυπτο), σημερινη ονομασία Samannud.
Ζούσε σε μια εποχή μετάβασης, όταν η Ελληνιστική κουλτούρα είχε εδραιωθεί στην Αίγυπτο υπό την βασιλεία των Πτολεμαίων.
Ο ίδιος όμως φαίνεται ότι παρέμεινε προσηλωμένος στην παραδοσιακή Αιγυπτιακή κοσμοθεωρία, αν και έγραψε στα Ελληνικά, προκειμένου να επικοινωνήσει την ιστορία της πατρίδας του στους Ελληνόφωνους άρχοντες και το Ελληνόφωνο κοινό.
Ορισμένοι ερευνητές τον ταυτίζουν με τον Μανεθώ, (ιερέας του Σεράπειου), αλλά αυτή η ταύτιση παραμένει υποθετική και μη τεκμηριωμένη.
Το βασικό έργο του Μανέθωνα ήταν τα λεγόμενα «Αιγυπτιακά». Πρόκειται για μια πλήρη καταγραφή της ιστορίας της Αιγύπτου από την αυγή των θεών έως την Πτολεμαϊκή περίοδο.
Το έργο αυτό έχει χαθεί, αλλά γνωρίζουμε τη δομή και μεγάλο μέρος του περιεχομένου του μέσω αποσπασμάτων που διέσωσαν μεταγενέστεροι συγγραφείς όπως ο Ιούλιος ο Αφρικανός,ο Ευσέβιος Καισαρείας και ο Γεώργιος Σύγκελλος.
Τα Αιγυπτιακά ήταν πιθανότατα χωρισμένα σε τρία βιβλία.
Το πρώτο αναφερόταν στους θεούς και ημίθεους βασιλείς.
Το δεύτερο και τρίτο βιβλίο κάλυπταν την ιστορία των θνητών βασιλέων, οργανωμένων σε 30 δυναστείες, μια διαίρεση που διατηρείται μέχρι και σήμερα στην Αιγυπτιολογία.
Κατά βάση το έργο του στηρίχθηκε στα ιερατικά αρχεία και στις αναθηματικές στήλες των ναών.
Ο ίδιος είχε πρόσβαση σε πρωτογενείς πηγές, ως ιερεας.
Πηγές που δυστυχώς είναι χαμένες για εμάς σήμερα.
Ο Μανέθων προσπάθησε να γεφυρώσει την Αιγυπτιακή παράδοση με την Ελληνιστική επιστημονική μεθοδολογία
Σ’ αυτόν οφείλεται η Ελληνοποίηση των ονομάτων των φαραώ, π.χ. Ραμσής (Ramesses) γίνεται Ραμέσης.
Ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε και κατέγραψε χρονολογικά συστήματα και διαδοχές βασιλέων.
Η μεγάλη του και σημαντική διαφορά με τον Ηρόδοτο που μας έχει δώσει σημαντικές πληροφορίες για την αρχαία Αίγυπτο είναι ότι ο Μανέθων δεν έγραψε ως ξένος περιηγητής, αλλά ως εσωτερικός γνώστης της Αιγυπτιακής παράδοσης. Επομένως, το έργο του εκφράζει έναν εθνικό λόγο της Αιγύπτου.
Όπως έγραψα και παραπάνω η
μεγαλύτερη συμβολή του ήταν η καθιέρωση των 30 Δυναστειών ως βάση για τη χρονολόγηση όλων των Φαραωνικών περιόδων.
Από την Α’ Δυναστεία (3150-2900 π.Χ) του Νάρμερ που θεωρείται ο ενοποιητής της αρχαίας Αιγύπτου όπως έχω γράψει και σε προηγούμενο άρθρο μου,
έως την Λ’ Δυναστεία (περ 380 π.Χ), που προηγείται της κατάκτησης από τον Μέγα Αλέξανδρο.
Με αυτή την καταγραφή ο Μανέθων βοήθησε στη συστηματοποίηση της Αιγυπτιακής ιστορίας, κάτι που η Αιγυπτιολογία ακολουθεί μέχρι σήμερα, αν και με αρκετές τροποποιήσεις και συμπληρώσεις.
Παρά την αποσπασματικότητα, το έργο του θεωρείται πολύτιμο αν και οι σύγχρονοι Αιγυπτιολόγοι προσεγγίζουν τον Μανέθωνα με κριτική ματιά.
Το σίγουρο όμως είναι ότι αναγνωρίζουν το ρόλο του ως γέφυρα ανάμεσα στην αυθεντική Αιγυπτιακή ιστορία και τη Δυτική ιστοριογραφία.
Μελετώντας τον Μανέθωνα, βλέπουμε έναν ιερέα που μπόρεσε να αποτυπώσει την περηφάνια ενός πανάρχαιου λαού και ταυτόχρονα να αποδεχθεί την πραγματικότητα του νέου κόσμου των Πτολεμαίων.
Αν και πολλές πτυχές του έργου του παραμένουν αμφιλεγόμενες, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι χωρίς αυτόν, η εικόνα μας για την αρχαία Αίγυπτο θα ήταν σίγουρα πολύ πιο θολή.
Προσωπικά θεωρώ ότι ο Μανέθων ήταν και θα παραμείνει ένας από τους θεμελιωτές της παγκόσμιας ιστοριογραφίας.
Το σχόλιο σας θα δημοσιευθεί αφου εγκριθεί πρώτα απο τον διαχειριστή για την αποφυγή υβριστικού η προσβλητικού περιεχομένου.
Greek
Arabic
Chinese (Simplified)
Dutch
English
French
German
Italian
Japanese
Portuguese
Russian
Spanish