Ραχοτέπ ο πρίγκιπας με το αιώνιο βλέμμα
Απο τον Στελιο Ταντουρη
Ως εικαστικός δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ σε ένα από τα ομορφότερα έργα τέχνης της αρχαίας Αιγύπτου.
Ο Πρίγκιπας Ραχοτέπ (Rahotep) δεν είναι τόσο γνωστός για την πολιτική του δράση, όσο για το εμβληματικό του άγαλμα και κυρίως για τα εκπληκτικά του μάτια, τα οποία έχουν εντυπωσιάσει αρχαιολόγους, ιστορικούς τέχνης και επισκέπτες για πάνω από έναν αιώνα.
Ο Ραχοτέπ (ο Ρα είναι ευχαριστημένος ή κατά άλλους ο Ρα είναι ικανοποιημένος) ήταν πρίγκιπας της 4ης Δυναστείας, πιθανώς γιος του Φαραώ Σνεφρού και ετεροθαλής αδελφός του Χέοπα.
Έζησε γύρω στο 2600 π.Χ. και κατείχε σημαντικές διοικητικές και στρατιωτικές θέσεις.
Το άγαλμα του, μαζί με εκείνο της συζύγου του Νοφρέτ ( η καλή ή όμορφη), για την οποία γνωρίζουμε ελάχιστα ,ανακαλύφθηκαν το 1871 από τον Γάλλο αρχαιολόγο Αλμπέρ Μαρριέτ (Albert Auguste Mariette),σε ένα μασταμπά(πυραμοειδής βαθμιδωτός τάφος)στην πόλη Μεϊντούμ, ( 100χλμ Νότια του Καΐρου ).
Οι ζωγραφισμένες με ρεαλιστικό τρόπο ασβεστολιθικές στήλες του Πρίγκιπα Ραχοτέπ και της συζύγου του Νόφρετ θεωρούνται από τα πιο διάσημα ιδιωτικά αγάλματα της αρχαίας Αιγύπτου.
Οι φιγούρες του Ραχοτέπ
(121 εκ.) και της Νόφρετ (122 εκ.) αποτελούν κλασικά παραδείγματα των αυστηρών κανόνων που διείπαν την τέχνη αυτής της περιόδου στην αρχαία Αίγυπτο.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρω, την αντίθεση με την τεχνική της δικής μας Ελληνικής γλυπτικής κατά την οποία τα αγάλματα είναι σμιλεμένα για να φαίνοται από όλες τις πλευρές.
Τα αγάλματα του Ραχοτέπ και της Νόφρετ έχουν σμιλευτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνονται μόνο από μπροστά.
Ο Ραχοτέπ και η σύζυγός του απεικονίζονται καθισμένοι σε λευκούς κυβοειδής θρόνους, στις πλάτες των οποίων είναι γραμμένα τα ονόματα και οι τίτλοι τους με μαύρα ιερογλυφικά σύμβολα.
Στην επιγραφή, ο Ραχοτέπ αναγνωρίζεται ως
«Γιος του Βασιλιά, από το σώμα του» και «Διοικητής του στρατού».
Αυτή η πληροφορία, σε συνδυασμό με την τοποθεσία του τάφου του Ραχοτέπ
( Βόρεια του τάφου του Σνεφρού), υποδηλώνει ότι ήταν γιος του Σνεφρού και κατά συνέπεια αδελφός του Χέοπα, του «ιδιοκτήτη» της Μεγάλης Πυραμίδας της Γκίζας.
Η Νόφρετ απεναντίας αναγνωρίζεται ως «βασιλική γνωριμία», τίτλος που φανερώνει τη στενή της σχέση με τη βασιλική αυλή,είτε λόγω συγγένειας είτε επιφανούς θέσης.
Όπως έχει διαπιστωθεί να συμβαίνει με τα περισσότερα έργα γλυπτικής της αρχαίας Αιγύπτου, αυτά τα αγάλματα είναι εξιδανικευμένες απεικονίσεις των προσώπων τους.
Ο Ραχοτέπ και η Νόφρετ απεικονίζονται ως νεαροί ή με την μορφή που θα επιθυμούσαν να έχουν στην αιώνια ζωή.
Σύμφωνα με την αρχαία Αιγυπτιακή τέχνη κατά την συγκεκριμένη περίοδο, το δέρμα του Ραχοτέπ είναι ζωγραφισμένο με κοκκινωπό προς καφέ χρώμα, ενώ της Νόφρετ με ανοιχτό κιτρινωπό προς μπεζ, αντανακλώντας τον δραστήριο, υπαίθριο τρόπο ζωής των ανδρών, σε αντίθεση με την πιο οικιακή παραμονή των γυναικών που ήταν προστατευμένες από τις ακτίνες του ήλιου.
Το άγαλμα του Ραχοτεπ φέρει μουστάκι όπως ήταν δημοφιλές κατά την Παλαιά Βασιλεία (όπως το διάσημο άγαλμα του Zοζέρ Djoser), αλλά δυστυχώς δεν φαίνεται στα περισσότερα αγάλματα, επειδή ήταν ζωγραφισμένο και συνήθως η μπογιά δεν διατηρείται.
Φορά λευκή ποδιά έχοντας το ένα χέρι λυγισμένο στον αγκώνα πάνω στο στήθος και τη γροθιά σφιγμένη, ενώ παράλληλα το άλλο χέρι είναι επίσης σε γροθιά απλωμένο όμως πάνω στο γόνατο, (τυπική στάση της γλυπτικής της Παλαιάς Βασιλείας).
Γύρω από τον λαιμό του φορά ένα περιδέραιο με φυλαχτό σε σχήμα καρδιάς.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρω ότι η καρδιά στην αρχαία Αίγυπτο θεωρούταν η έδρα της νοημοσύνης και του συναισθήματος και ζυγιζόταν απέναντι στο φτερό της αλήθειας και της δικαιοσύνης κατά την κρίση του νεκρού.
Η χρήση φυλαχτού σε σχήμα καρδιάς βοηθούσε στο να εξασφαλιστεί η θετική έκβαση και η δικαίωση του νεκρού κατά την ημέρα της κρίσης.
Όσο για τη Νόφρετ, φορά ένα λευκό εφαρμοστό φόρεμα με τιράντες, καλυμμένο από λευκό σάλι, το οποίο τυλίγεται σφιχτά γύρω από το σώμα της, τονίζοντας και κολακεύοντας την γυναικεία σιλουέτα της.
Πρόκειται για ένα έργο που ξεπερνά τα όρια της εποχής του.
Αποκαλύπτει μια αισθητική αντίληψη που συναντούμε πολύ αργότερα στη Δυτική τέχνη.
Αναφέρομαι στα μάτια του Ραχοτέπ και το βλέμμα του το οποίο είναι αδύνατο να το αγνοήσει οποιοσδήποτε.
Είναι τόσο εκφραστικό και ρεαλιστικό που σε αναγκάζει να σταματήσεις και να σταθείς απέναντι του.
Θυμίζει την τέχνη του gaze όπως ακριβώς την γνωρίζουμε από την Αναγέννηση.
Το βλέμμα του Ραχοτεπ φαίνεται σαν να παρακολουθεί τον θεατή ανεξαρτήτως γωνίας θέασης, στην ουσία φαίνεται σαν να γίνεται ο θεατής αντικείμενο θέασης και παρατήρησης του αγάλματος.
Έχει χρησιμοποιηθεί χαλαζίας, σμιλεμένος προσεκτικά και με μαθηματική ακρίβεια ώστε να μοιάζει με ανθρώπινη ίριδα.
Ο φακός του ματιού είναι από διαφανές κρύσταλλο, που μιμείται τέλεια τον κερατοειδή χιτώνα.
Η πίσω πλευρά του ματιού είναι επενδυμένη με χαλκό, για να προσδίδει την καστανή απόχρωση του ματιού.
Η κόρη είναι πιθανόν φτιαγμένη από οψιδιανό ή άλλο σκούρο υλικό.
Ολόκληρο το μάτι είναι τοποθετημένο σε κοιλότητα, δίνοντας ένα τρισδιάστατο αποτέλεσμα και απίστευτο ρεαλισμό.
Το αξιοπρόσεκτο είναι ότι αυτός ο συνδυασμός υλικών και τεχνικής κάνει τα μάτια του αγάλματος να αντανακλούν το φως, κάτι που δεν είχαν ξαναδεί οι σύγχρονοι ερευνητές σε οποιοδήποτε άλλο έργο αυτής της εποχής.
Στην ουσία πρόκειται για ένα οπτικό τέχνασμα που δημιουργεί αυτή η τεχνική ώστε το φως να αντανακλάται με τέτοιο τρόπο που κάνει την ίριδα να γυαλίζει και να δίνει βάθος στην κόρη του ματιού, με αποτέλεσμα το μάτι να φαίνεται «ζωντανό».
Η τεχνογνωσία αυτή υπήρξε αιώνες μπροστά από την εποχή της.
Το βλέμμα του πρίγκιπα είναι γεμάτο σιγουριά γνωρίζοντας την πορεία του στην αιωνιότητα.
Προσωπικά θα έλεγα ότι είναι μια δήλωση του ότι «πάντα ήταν εδώ και πάντα θα είναι».
Το σχόλιο σας θα δημοσιευθεί αφου εγκριθεί πρώτα απο τον διαχειριστή για την αποφυγή υβριστικού η προσβλητικού περιεχομένου.
Greek
Arabic
Chinese (Simplified)
Dutch
English
French
German
Italian
Japanese
Portuguese
Russian
Spanish