Η Περιφορά του Επιταφίου: Από τη Βυζαντινή Κατάνυξη στη Σύγχρονη Παράδοση Ένα από τα πιο βαθιά βιωματικά έθιμα της Ορθόδοξης Μεγάλης Εβδομάδας, που συνδέει το Θείο Πάθος με τη συλλογική μνήμη
Απο τον Στελιο Ταντουρη
Η περιφορά του Επιταφίου το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής είναι μία από τις πιο κατανυκτικές στιγμές της Ορθόδοξης Μεγάλης Εβδομάδας.
Με λουλούδια, κεριά και ψαλμωδίες, οι πιστοί συνοδεύουν τον Επιτάφιο σε μια τελετουργική πομπή που συμβολίζει την ταφή του Χριστού.
Πότε όμως καθιερώθηκε αυτή η πρακτική και ποια είναι η ιστορική της πορεία; Παράλληλα, πώς διαμορφώθηκαν οι ιδιαίτερες παραδόσεις που τη συνοδεύουν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας;
Ιστορική Εξέλιξη και Καθιέρωση.
Η περιφορά του Επιταφίου, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, καθιερώθηκε σταδιακά από τον 14ο αιώνα και μετά.
Ήδη από τον 8ο με 9ο αιώνα, υπάρχουν αναφορές σε τελετουργίες που τιμούσαν την ταφή του Χριστού, όμως η υφασμάτινη απεικόνιση του ενταφιασμένου σώματός Του (ο «Επιτάφιος») εμφανίζεται τον 14ο αιώνα, πιθανότατα στη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο.
Από τον 15ο αιώνα και εξής, η λιτανευτική περιφορά του Επιταφίου — αρχικά εντός του ναού και στη συνέχεια εκτός — αποκτά ευρύτερη διάδοση, ιδίως σε μοναστήρια και μεγάλα αστικά κέντρα του Βυζαντίου και αργότερα του ελλαδικού χώρου.
Το Τελετουργικό.
Η περιφορά του Επιταφίου εντάσσεται στον εσπερινό της Μεγάλης Παρασκευής ή τον όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου (που τελείται το βράδυ της Παρασκευής). Το τελετουργικό περιλαμβάνει:
Τον στολισμό του Επιταφίου με άνθη από τις γυναίκες της ενορίας.
Την τοποθέτηση του υφασμάτινου Επιταφίου σε ειδικά διαμορφωμένο κουβούκλιο.
Την ψαλμωδία των Εγκωμίων: «Η ζωή εν τάφω», «Άξιον εστί», «Αι γενεαί πάσαι».
Την περιφορά στους δρόμους της ενορίας, συχνά υπό τη συνοδεία μουσικών σχημάτων και με τη συμμετοχή πλήθους πιστών.
Πρόκειται για μια συμβολική αναπαράσταση της ταφής του Ιησού, που συνδυάζει πένθος, κατάνυξη και προσδοκία της Ανάστασης.
Τοπικές Ιδιαιτερότητες και Παραδόσεις
Η περιφορά του Επιταφίου εμπλουτίστηκε με το πέρασμα των αιώνων από λαογραφικά στοιχεία, αποκτώντας μοναδικό χαρακτήρα σε κάθε τόπο:
Κέρκυρα: Οι επιτάφιοι των ναών συνοδεύονται από φιλαρμονικές μπάντες που παίζουν πένθιμα εμβατήρια, με κορυφαία στιγμή τον επιτάφιο του Αγίου Σπυρίδωνα που βγαίνει το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής.
Ύδρα: Ο επιτάφιος του ναού του Αγίου Ιωάννη κατεβαίνει στην παραλία και βυθίζεται στη θάλασσα, τελώντας λιτανεία μέσα στο νερό, συμβολίζοντας την κάθαρση και ζητώντας θεία ευλογία για τους ναυτικούς.
Χίος (Βροντάδος): Μετά την περιφορά, ακολουθεί ο εντυπωσιακός ρουκετοπόλεμος ανάμεσα σε δύο ενορίες, σε ένα μοναδικό μείγμα κατάνυξης και λαϊκού θεάματος.
Καλάβρυτα: Όλοι οι επιτάφιοι της πόλης συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία, όπου ψάλλεται κοινή δέηση, ενισχύοντας το πνεύμα ενότητας της κοινότητας.
Μήλος: Σε περιοχές με ορυχεία ή σπήλαια, η περιφορά γίνεται εντός των στοών, αναδεικνύοντας τον ιστορικό και γεωγραφικό χαρακτήρα του τόπου.
Σύγχρονη Σημασία.
Στη σύγχρονη εποχή, η περιφορά του Επιταφίου παραμένει ζωντανή και αναλλοίωτη, λειτουργώντας ως σημείο επαφής των πιστών με το Θείο Πάθος αλλά και μεταξύ τους.
Είναι μια στιγμή συλλογικής κατάνυξης, που μετατρέπει δρόμους και πλατείες σε χώρους προσευχής, υπενθυμίζοντας την πνευματική και πολιτισμική συνέχεια της ελληνικής παράδοσης.
Καλή Ανάσταση
σωμάτων και ψυχών!
Ταντούρης Στέλιος
Το σχόλιο σας θα δημοσιευθεί αφου εγκριθεί πρώτα απο τον διαχειριστή για την αποφυγή υβριστικού η προσβλητικού περιεχομένου.
Greek
Arabic
Chinese (Simplified)
Dutch
English
French
German
Italian
Japanese
Portuguese
Russian
Spanish