vima365

Πολιτικά Συμπλέγματα και Γεωστρατηγικές Προεκτάσεις στην Ουκρανική Κρίση – Από τον Χρήστο Κατσέα

Πολιτικά Συμπλέγματα και Γεωστρατηγικές Προεκτάσεις στην Ουκρανική Κρίση

Από τον Χρήστο Κατσέα

Η πρόσφατη επικοινωνία μεταξύ του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, και του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τράμπ, σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή στις γεωπολιτικές ισορροπίες που διαμορφώνονται γύρω απ’ την ουκρανική κρίση.

Ο Τράμπ, μέσω ανάρτησής του στο προσωπικό του δίκτυο «Truth Social», έκανε λόγο για μια «εκτενή και εξαιρετικά παραγωγική τηλεφωνική συνομιλία» με τον Ρώσο ηγέτη, κατά την οποία συζητήθηκε η άμεση έναρξη ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με σκοπό την παύση των εχθροπραξιών στην Ουκρανία.

Η διατύπωση αυτή αποτυπώνει τη διάθεση αμφοτέρων των ηγετών να θέσουν τέλος στη σύγκρουση, εντούτοις, δεν συνοδεύεται από σαφείς εγγυήσεις αναφορικά με την τύχη των κατεχόμενων εδαφών και τις όποιες εδαφικές ανακατατάξεις ενδέχεται να προκύψουν απ’ τις διαπραγματεύσεις.

Στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας, ο Τράμπ ενημέρωσε τον Ουκρανό Πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πλην όμως, οι διαβεβαιώσεις που έλαβε ο τελευταίος υπήρξαν αόριστες και ανεπαρκείς, αφήνοντας να πλανάται το ενδεχόμενο μιας διευθέτησης που δεν θα λαμβάνει πλήρως υπόψη τα
ουκρανικά συμφέροντα. Παράλληλα, ο Αμερικανός Υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, σε σύνοδο του Ν.Α.Τ.Ο. στις Βρυξέλλες, διεμήνυσε ότι η επιστροφή της Ουκρανίας στα σύνορα του 2014 —ήτοι προ της ρωσικής προσάρτησης της Κριμαίας—, αποτελεί «μη ρεαλιστική» επιδίωξη. Επιπλέον, τόνισε ότι η
ενσωμάτωση της Ουκρανίας στον Βορειοατλαντικό Συνασπισμό δεν συνιστά προτεραιότητα της αμερικανικής στρατηγικής στον υπό εξέλιξη ειρηνευτικό σχεδιασμό.

Αυτές οι θέσεις προκάλεσαν αίσθημα ανασφάλειας στους Ευρωπαίους «συμμάχους», οι οποίοι εκφράζουν φόβους ότι η διαδικασία διαλόγου ενδέχεται να λάβει χώρα χωρίς τη δική τους ενεργό συμμετοχή, καθιστώντας τους απλώς θεατές των αποφάσεων που θα ληφθούν απ’ τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία. Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Κάρλο Μασάλα (στο Πανεπιστήμιο Bundeswehr του Μονάχου), υπογράμμισε την πιθανότητα η Ρωσία να κατοχυρώσει τις εδαφικές της κτήσεις χωρίς να υποστεί σημαντικές συνέπειες, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες να επιδιώξουν την
αποδέσμευσή τους απ’ την ουκρανική σύγκρουση, μεταβιβάζοντας το βάρος της περιφερειακής ασφάλειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ν.Α.Τ.Ο.

Παράλληλα, το γεωοικονομικό υπόβαθρο της σύγκρουσης δεν μπορεί να αγνοηθεί, καθώς η Ουκρανία διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους, οι οποίοι φαίνεται να αποτελούν διακύβευμα των διαβουλεύσεων.

Σύμφωνα με διαρροές, ο Τράμπ προτείνει την ανταλλαγή της αμερικανικής υποστήριξης με προνομιακή πρόσβαση των Η.Π.Α. στα ουκρανικά ενεργειακά και μεταλλευτικά αποθέματα, γεγονός που έχει εγείρει αντιδράσεις στην ουκρανική πολιτική ηγεσία. Επιπροσθέτως, ο Αμερικανός Υπουργός Οικονομικών επισκέφθηκε το Κίεβο, επιδιώκοντας τη σύναψη σχετικών  συμφωνιών, ενδεικτικών των οικονομικών προτεραιοτήτων που αναδύονται πίσω απ’ τις γεωπολιτικές εξελίξεις.

Την ίδια ώρα, στο πεδίο των στρατιωτικών επιχειρήσεων, δημοσιογραφικές πηγές, όπως οι «New York Times», αναφέρουν ότι ρωσικές δυνάμεις εμπλέκονται σε σφοδρές μάχες στην περιοχή του Κούρσκ, εντός ρωσικού εδάφους, όπου επιχειρούν να εκδιώξουν ουκρανικές στρατιωτικές ομάδες.

Οι συγκρούσεις αυτές καταδεικνύουν τη ρευστότητα του πολεμικού μετώπου, ενώ οι ανθρωπιστικές συνθήκες παραμένουν εξαιρετικά κρίσιμες, με αμάχους να παραμένουν εγκλωβισμένοι σε ζώνες υψηλού κινδύνου.

Περαιτέρω, η αμερικανική κυβέρνηση προετοιμάζεται για την πιθανή ανταλλαγή κρατουμένων, με επίκεντρο την αποφυλάκιση του Ρώσου κυβερνοεγκληματία Αλεξάντρ Βίννικ, στο πλαίσιο ευρύτερων
διαπραγματεύσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας.

Στο ίδιο πλαίσιο, η Λευκορωσία, έπειτα από παρασκηνιακές επαφές με υψηλόβαθμο Αμερικανό
αξιωματούχο, προέβη στην απελευθέρωση ενός Αμερικανού κρατουμένου και δύο ακόμη ξένων υπηκόων, ενισχύοντας την αίσθηση ότι η ειρηνευτική διαδικασία συνοδεύεται από ένα ευρύ φάσμα μυστικών συμφωνιών.

Μέσα σ’ αυτό το πολυεπίπεδο σκηνικό, οι ευρωπαϊκές αντιδράσεις υπήρξαν ιδιαίτερα έντονες, με τον πρώην Ρώσο Πρόεδρο και νυν αντιπρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, να εξαπολύει δριμεία επίθεση κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με χαρακτηρισμούς που προκάλεσαν αίσθηση, ο Μεντβέντεφ περιέγραψε την Ευρώπη ως «ψυχρή γεροντοκόρη», παραδομένη σε αισθήματα φθόνου και οργής, εξαιτίας του γεγονότος ότι αποκλείστηκε απ’ τις συνομιλίες.

Κατά την εκτίμησή του, η παράκαμψη της Ευρώπης από τη διαδικασία επιβεβαιώνει τη φθίνουσα επιρροή της στη διεθνή πολιτική σκηνή, ενώ δεν δίστασε να δηλώσει ότι: «η Ευρώπη έληξε»,
υπαινισσόμενος το τέλος της ευρωπαϊκής πρωτοκαθεδρίας στις διεθνείς εξελίξεις.

Η οργισμένη αυτή ρητορική έρχεται να συμπληρώσει την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων ηγετών, οι οποίοι εκφράζουν φόβους ότι μια ενδεχόμενη ρωσοαμερικανική συμφωνία μπορεί να
επισφραγίσει την ανακατανομή ισχύος στη μετασοβιετική ζώνη εις βάρος της Ουκρανίας.

Ο Γερμανός Υπουργός Άμυνας εξέφρασε ανοιχτά την απογοήτευσή του, υπογραμμίζοντας ότι η Ουάσινγκτον μοιάζει διατεθειμένη να προβεί σε υποχωρήσεις προς τη Μόσχα, πριν ακόμη αρχίσουν οι
διαπραγματεύσεις.

Εν κατακλείδι, οι εξελίξεις σκιαγραφούν μια ιδιαίτερα ασταθή και πολυπαραγοντική κατάσταση, όπου συγκρούονται πολιτικές σκοπιμότητες, γεωστρατηγικές επιδιώξεις και οικονομικά συμφέροντα.

Το μέλλον της ουκρανικής κρίσης παραμένει αβέβαιο, ενώ η πορεία της ειρηνευτικής διαδικασίας θα εξαρτηθεί απ’ τις λεπτές ισορροπίες ισχύος που διαμορφώνονται στη διεθνή σκηνή.

Χρῆστος Κατσέας ἐπὶ τοῦ «Vima365.gr»