Κόβουν την ΑΟΖ από νησιά

Κόβουν την ΑΟΖ από νησιά

Σοβαρά ερωτηματικά εγείρουν αποφάσεις για απαγόρευση κάθε μορφής μόνιμης οικονομικής δραστηριότητας σε νησίδες και βραχονησίδες με ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία για την Ελλάδα, στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος. Πόσο μάλλον, που την ίδια στιγμή η Τουρκία είτε αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία επί αυτών των νησίδων, είτε στην περίπτωση διαπραγμάτευσης για οριοθετήσεις με την απέναντι πλευρά οι νησίδες αυτές θα παίξουν σημαντικό ρόλο.

Εσχάτως, «νέα προσκόμματα στον καθορισμό ΑΟΖ στα ακριτικά νησιά του Αιγαίου έβαλαν αποφάσεις πού απαγορεύουν την οικονομική δραστηριότητα στην νήσο Λέβιθα, στην Κίναρο και σε άλλα σημεία της Λέρου, την ώρα που οι Τούρκοι επιχειρούν να «γκριζάρουν» το Αιγαίο», αναφέρει η εφημερίδα «Εστία». Προηγουμένως, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης είχε αποφασίσει αυστηρά μέτρα προστασίας για τη νήσο Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι, 8 μίλια νότια της Ιεράπετρας, επιβάλλοντας «ολική απαγόρευση» αποβίβασης επισκεπτών για το εξάμηνο Μαΐου – Οκτωβρίου. Απαγορεύσεις που επιβλήθηκαν ήδη από το 2023.

Οικονομική δραστηριότητα και ΑΟΖ

Οι παραπάνω κινήσεις, όπως παρόμοιες και σε άλλες περιοχές, γεννούν εύλογα ερωτηματικά και υποψίες για συνολικότερες πολιτικές αποφάσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Κι’ αυτό, ανεξαρτήτως εάν πράγματι υπάρχουν περιοχές που χρίζουν άμεσης περιβαλλοντικής προστασίας. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, επουδενί μπορεί να αποβαίνει εις βάρος των γεωπολιτικών – εθνικών συμφερόντων. Ισορροπία, εξάλλου, ανάμεσα σε αυτά τα δύο κάλλιστα μπορεί να εξευρεθεί. Ως εκ τούτου, εύλογος είναι ο προβληματισμός για απανωτές αποφάσεις στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος, σε … ευαίσθητες -εθνικά- περιοχές.

Στην περίπτωση της Λέβιθας, λοιπόν, όπως αναφέρει η «Εστία», «οι αρμόδιες Αρχές του Δήμου Λέρου απαγορεύουν εγγράφως κτηνοτροφικές εργασίες στην οικογένεια Καμπόσου και αφαιρούν οικονομική δραστηριότητα από την νησίδα. Ετσι, καθίσταται παρελθόν η βόσκηση αμνοεριφίων». Αντίθετα, με τις αποφάσεις αυτές … ενθαρρύνεται η στροφή σε ευκαιριακές τουριστικές δραστηριότητες, σε … θαλάσσια σπορ, κ.ο.κ.

«Σημειωτέον -αναφέρει η εφημερίδα- ότι τόσο η Λέβιθα όσο και η Κίναρος έχουν σημαντική γεωπολιτική και στρατηγική σημασία για τον καθορισμό της ελληνικής ΑΟΖ, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης. Όπως αυτό προβλέπει, οι νήσοι και οι νησίδες οι οποίες έχουν έστω κι έναν κάτοικο χαρακτηρίζονται οικονομικές ζώνες, άρα διαθέτουν την δική τους ΑΟΖ και σε κάθε περίπτωση δεν θεωρούνται «γκρίζες» περιοχές, όπως επιδιώκει η Άγκυρα. Επιπλέον, για να δικαιούται μια νησίδα υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, πρέπει να έχει τη δυνατότητα στηρίξεως «αυτόνομης οικονομικής ζωής», κάτι που δυσχεραίνεται σφόδρα με τον παρόντα πολεοδομικό σχεδιασμό, ο οποίος είναι απορίας άξιο γιατί δεν έχει τροποποιηθεί τόσα χρόνια ώστε να εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον».

Το τουρκικό τροπάρι των αμφισβητήσεων

Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ότι, «εκτός από θέμα αποστρατιωτικοποιήσεως 18 νησιών του Αιγαίου, η Τουρκία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε 152 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου και του Κρητικού Πελάγους, υποστηρίζοντας ότι δεν έχουν παραχωρηθεί στην Ελλάδα βάσει διεθνών συνθηκών. (…) Οι τουρκικές διεκδικήσεις κωδικοποιούνται στην απόρρητη λίστα EGAYDAAK, που είδε το φως της δημοσιότητας το 2020. Πρόκειται για μικρά νησιωτικά συμπλέγματα στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο, καθώς και για νησιά και νησίδες κοντά στις ακτές της Κρήτης, αλλά και μικρές σε έκταση βραχονησίδες, όπως η Ζουράφα στο Θρακικό Πέλαγος και οι Καλόγεροι στο κεντρικό Αιγαίο, πού ωστόσο έχουν τεράστια γεωπολιτική σημασία. Στην εν λόγω λίστα περιλαμβάνεται και το σύμπλεγμα νησιών Λέβιθας και Κίναρου και συγκεκριμένα: Λέβιθα, νησίδα βόρεια από Λέβιθα, νησίδα νότια από Λέβιθα, Κίναρος, βραχονησίδα δυτικά από Κίναρο, Μαύρα, νησίδα ανατολικά από Μαύρα, Γλάρο».

Να σημειωθεί ότι, σύντομα, όπως δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, η Αγκυρα ολοκληρώνει τον δικό της εθνικό σχεδιασμό, τον οποίο σκοπεύει να υποβάλει στον ΟΗΕ.

Στο σκηνικό αυτό, συνεχείς και έντονες είναι οι αμφισβητήσεις εκ μέρους της Τουρκίας της ελληνικής κυριαρχίας στη βραχονησίδα Ζουράφα, η οποία είναι ακατοίκητη, αλλά έχει ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία, δεδομένης και της μικρής απόστασής της ανατολικά της Σαμοθράκης και βορείως της Ίμβρου. Εχει συνολική έκταση μόλις 9 τ.μ., ενώ το μήκος της ακτογραμμής της είναι 32 μέτρα. Ανήκει στις προστατευόμενες περιοχές του πανευρωπαϊκού προγράμματος Natura από το 2011 και αποτελεί το βορειοανατολικό άκρο των Θρακικών Σποράδων, της ελληνικής θαλάσσιας επικράτειας και κατ’ επέκταση της ΕΕ.

Νησίδες κάτω από την Κρήτη και ΑΟΖ

Στην περίπτωση των απαγορεύσεων στη νήσο Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι, όπου κατά κοινή παραδοχή υπάρχει ανάγκη προστασίας του μοναδικού περιβάλλοντός της, αν και ο Δήμος εδώ και χρόνια επιμένει ότι μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή και ότι η λύση δεν είναι οι «ολικές απαγορεύσεις», ως προς την γεωπολιτική διάσταση ενδιαφέρον έχουν οι παρατηρήσεις του πρώην υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, όταν το 2020 η κυβέρνηση της ΝΔ προχώρησε στη συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου.

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, σε τότε ανάρτησή του, αφού τόνιζε ότι πρόκειται για «συμφωνία, γραμμένη στο πόδι, πρόχειρη και χωρίς σαφείς συντεταγμένες», παρατηρούσε ότι «η κυβέρνηση μιλά για το διεθνές δίκαιο, ενώ δεν διασφάλισε τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, αλλά απέκρυψε ακόμα και τις τεχνικές προϋποθέσεις και απαιτήσεις του διεθνούς δικαίου! Πονηράδα! Ασχετοσύνη! Μπορεί και τα δύο».

Εκτός των άλλων, αναφερόταν στα νησιά νοτίως της Κρήτης, υπογραμμίζοντας ότι «η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο, δεν συμπεριλαμβάνει δυτικά το Γαϊδουρονήσι ή Χρυσή του νομού Λασιθίου. Εγκαταλείπει τον 28ο μέχρι και τον 32ο μεσημβρινό, όπου συμπεριλαμβάνεται και το Καστελόριζο. Δίνει περιορισμένη επήρεια σε μεγάλα ελληνικά νησιά όπως είναι η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κρήτη, όπως «βέβαια» και στην Κάσο. Τέλος, δεν δίνει καθόλου επήρεια, ναι, απίστευτο, αλλά αληθινό, στα νησιά νότια της Κρήτης, όπως το Κουφονήσι, που έχουν αυτοτελή οικονομική ζωή. Πρόκειται για μία από τις «5» αμαρτίες-πληγές της συμφωνίας».

Ως είναι φυσικόν, οι παραπάνω επισημάνσεις άπτονται άμεσα των ελληνοτουρκικών. Ο ίδιος, στην ανάρτησή του, προσέθετε για τη συμφωνία: «Δίνει μόνο τις συντεταγμένες της οριοθέτησης της διαχωριστικής των δύο ΑΟΖ. Τι δεν δίνει; Δεν δίνει τις συντεταγμένες των σημείων βάσης με τα οποία καθορίστηκε η ΑΟΖ. Τα σημεία βάσης είναι η αφετηρία από όπου ξεκινά/μετριέται μια ΑΟΖ. Αν, επί παραδείγματι ξεκινά από την ηπειρωτική χώρα ή συμπεριλαμβάνει και την επήρεια των νησιών μπροστά από την ηπειρωτική περιοχή. Άλλο παράδειγμα, αν ξεκινά από την Κρήτη, ή από τα νησιά και νησίδες που βρίσκονται μπροστά από την Κρήτη. Τα σημεία βάσης δεν έχουν μεγάλη σημασία για την Αίγυπτο, διότι όλα τα δικά της σημεία βρίσκονται στην ακτογραμμή της. Απλό και εύληπτο. Είναι, όμως, πρόβλημα για την ελληνική πλευρά. Μεγάλο πρόβλημα. Και αυτό διότι η ελληνική πλευρά έπρεπε με τα σημεία βάσης να καθορίσει και την επήρεια κάθε νησιού. Επί παραδείγματι, αν δεν έχουν τα νησιά σημεία βάσης, τότε δεν έχουν καθόλου επήρεια ή αν έχουν σημεία βάσης σε μια πλευρά των ακτών τους, σημαίνει ότι έχουν περιορισμένη επήρεια».

Η Χρυσή βρίσκεται 8 μίλια νότια της Ιεράπετρας. Διαθέτει ρηχούς κόλπους και αμμώδεις παραλίες. Είναι επίπεδο νησί και καταλαμβάνει έκταση περίπου 5 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Ανατολικά της βρίσκεται η βραχώδης νησίδα Μικρονήσι, με έκταση μόλις 11,7 εκτάρια.