vima365

Δύο Θεές. Δύο Μητέρες. Δύο Πολιτισμοί – Ίσιδα και Δήμητρα – Γραφει ο Στελιος Ταντουρης

Δύο Θεές. Δύο Μητέρες. Δύο Πολιτισμοί – Ίσιδα και Δήμητρα.

Γραφει ο Στελιος Ταντουρης

Η Ίσιδα και η Δήμητρα είναι από τις πιο σημαντικές γυναικείες θεότητες των αρχαίων Αιγυπτίων και Ελλήνων αντίστοιχα.
Αν και τα πολιτιστικά και γεωγραφικά πλαίσια είναι διαφορετικά εμφανίζουν αξιοσημείωτες ομοιότητες στη φύση, τον ρόλο και τους μύθους που τις περιβάλλουν.
Οι ομοιότητες αυτές δεν είναι απλώς επιφανειακές, αλλά αντικατοπτρίζουν κοινές θεολογικές ανάγκες και κοσμολογικές αντιλήψεις γύρω από τη γέννηση, τη μητρότητα, τη γη και την αναγέννηση.

Και οι δύο ήταν Θεές της Μητρότητας και της Φύσης.
Η Ίσιδα (Εσέτ) ήταν η μητέρα του Ώρου και σύζυγος του Θεού Όσιρι, προσωποποιούσε την μητρική στοργή και την προστασία .
Αντιπροσώπευε τη φύση, την αναγέννηση και την ανάσταση, ιδιαίτερα μέσω της προσπάθειάς της να επαναφέρει τον νεκρό σύζυγο της στη ζωή.

Η Δήμητρα ήταν η Θεά της γεωργίας, της γονιμότητας της γης και της μητρικής αγάπης. Ως μητέρα της Περσεφόνης, η Δήμητρα θρηνεί για την απώλεια της κόρης της και μέσω αυτού του μύθου εξηγείται η κυκλική εναλλαγή των εποχών και η περιοδικότητα της φύσης.

Και οι δύο Θεότητες σχετίζονται με τη φύση και την κυκλική έννοια του θανάτου και της αναγέννησης, μέσω των παιδιών τους.
Στον δικό μας μύθο, η Περσεφόνη απαγάγεται από τον Άδη , τον Θεό του Κάτω Κόσμου.
Η αναζήτηση της από τη Δήμητρα και η προσωρινή επαναφορά της στον επάνω κόσμο συμβολίζουν την ετήσια ανανέωση της γης.
Στον Aιγυπτιακό μύθο, ο Όσιρις δολοφονείται από τον Σεθ ,τον Θεό του χάους ,της ερήμου και της σύγκρουσης.
Η Ίσιδα ψάχνει τα δεκατέσσερα κομμάτια του σώματος του, το ανασυνθέτει και φέρνει στον κόσμο τον Ώρο, ο οποίος είναι η ελπίδα της αναγέννησης και της νίκης επί του χάους.
Εδώ βλέπουμε ως κοινό στοιχείο την Θεά και Μητέρα να αναζητά το αγαπημένο της πρόσωπο,στην μια περίπτωση την κόρη, στην άλλη τον σύζυγο της.
Είναι εμφανής ο συμβολισμός της φυσικής απουσίας αλλά της επιστροφής όπως ακριβώς η διαδοχή του καλοκαιριού από τον χειμώνα ή της ζωής από τον θάνατο.

Η λατρεία και των δύο ήταν άκρως μυστηριακή.
Η Ίσιδα λατρεύτηκε ακόμα και εκτός Αιγύπτου σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Οι μυστηριακές λατρείες της Ίσιδας επικεντρώνονταν στην πνευματική λύτρωση, την αθανασία της ψυχής και την καθαρτική μύηση.
Η Δήμητρα ήταν το επίκεντρο της λατρείας στα Ελευσίνια Μυστήρια, μία από τις πιο ιερές και σημαντικές τελετές της αρχαιότητας.
Οι μύστες πίστευαν ότι με τη μύηση, μεταθανάτια θα αναγεννηθούν, επαναλαμβάνοντας τον κύκλο ζωής της Περσεφόνης.
Οπότε και οι δύο θεότητες είναι στο επίκεντρο μυστηριακών θρησκειών που διδάσκουν την αιώνια ζωή μέσω της μύησης και της θεϊκής χάρης.

Αν τώρα δούμε τα σύμβολα τους θα καταλήξουμε σε ακόμα περισσότερα κοινά στοιχεία.
Η Ίσιδα απεικονίζεται συχνά σε τοιχογραφίες με θρόνο στο κεφάλι της ως σύμβολο της βασιλικής εξουσίας της ή να θηλάζει τον Ώρο, (εικόνα που αργότερα επηρέασε την παλαιοχριστιανική εικονογραφία της Παναγίας).
Η Δήμητρα φέρει συχνά στάχυα, πυρσούς ή καλάθια με σιτάρι, ως θεά της γης και της καλλιέργειας.
Ο συμβολισμός της θρέψης, της προστασίας και της δύναμης που δίνουν ζωή είναι κοινός και εδώ .

Ένα άλλο ακόμα κοινό στοιχείο είναι η γεωγραφική και ιστορική διάδοση των δύο θεοτήτων.
Η λατρεία της Ίσιδας από την Αιγυπτιακή Θήβα έως τη Ρώμη δείχνει μια θρησκευτική εξάπλωση και πολιτισμική σύνθεση.
Αντίστοιχα, η Δήμητρα πέραν της Ελευσίνας λατρεύτηκε σε πολλές Ελληνικές πόλεις με αντίστοιχη σχεδόν εξάπλωση.
Εδω η καθολικότητα της λατρείας τους και η δυνατότητα της προσωπικης σχέσης των πιστων μέσω των τελετουργιών αποτελεί ακόμα ένα κοινό στοιχείο.

Καταλαβαίνουμε ότι οι ομοιότητες ανάμεσα στην Ίσιδα και τη Δήμητρα δεν είναι απλές συμπτώσεις .
Αντανακλούν τις παγκόσμιες αρχές γύρω από τη θηλυκού γένους θεότητα, τη ζωή και τον θάνατο, τη φύση και την καλλιέργεια, αλλά και την ελπίδα της αναγέννησης.
Η μετάβαση από τον πόνο της απώλειας στην ελπίδα της επανένωσης, η οποία αποτυπώνεται τόσο στον κύκλο της γης όσο και στην ανθρώπινη ψυχή, αποτελεί κεντρικό σημείο και στους δύο αρχαίους πολιτισμούς.