vima365

Η Επανάσταση μητροπολίτη Διονυσίου Β΄ «Φιλοσόφου» – Γραφει ο Δημήτρης Κ. Αγγελής

Επανάσταση μητροπολίτη Διονυσίου Β΄ «Φιλοσόφου» στην Καρδίτσα, Άγραφα, Τρίκαλα (1600). Συμμετοχή αρχιεπισκόπου Φαναρίου και Νεοχωρίου Καρδίτσας Σεραφείμ κ.ά. κληρικών.

Δημήτρης Κ. Αγγελής, συγγραφέας – αντιστράτηγος ΕΛ. ΑΣ. (ε.α).

Β’ ΜΕΡΟΣ (εκ συνολικά 4 ων ), συνέχεια της 12-3-2025.

Ο μητροπολίτης Διονύσιος λοιπόν, μετά την 15 η Νοεμβρίου του 1600, έχοντας πολύ μεγάλη απήχηση κι επιρροή στους ιερωμένους και στον λαό της Καρδίτσας και των Τρικάλων, σήκωσε την επαναστατική σημαία κι εξήγειρε τελικά τους Θεσσαλούς κληρικούς και λαϊκούς, χωρίς καμία εξωτερική βοήθεια.

Επιπλέον ο αρχιεπίσκοπος Φαναρίου και Νεοχωρίου Καρδίτσας Σεραφείμ, όπως αναφέρει ο Λ. Καταφυγιώτης, «[…] συνεννοημένος με τον Διονύσιο, ετέθη επικεφαλής της επαναστάσεως των ορεινών Αγραφιωτών».

Γράφει ο ίδιος ο Διονύσιος μετέπειτα, στην από 28-6-1603 επιστολή του, που παρέδωσε στον βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο Γ΄, ότι:
«[…] μαζί με τους σημαντικότερους ιερωμένους, συγκάλεσε όσο γινόταν πιο μυστικά στην αρχιεπισκοπή τους επιφανέστερους άνδρες και τους έδωσε εντολή να διασκορπισθούν σε κάποιους τόπους μακριά από τους Τούρκους (τους έκρυψε), όπου τους συντηρούσε επί τρεισήμισι μήνες, προσδοκώντας από ώρα σε ώρα το στόλο (των Ισπανών) για να αρχίσει την επιχείρηση […]», με την άφιξή τους.

Η επανάσταση ξέσπασε τελικά στη δυτική Θεσσαλία και ειδικότερα στην Καρδίτσα στ’ Άγραφα, στα Τρίκαλα, στον Ασπροπόταμο κι ευρύτερα, μετά από οκτάχρονη (1593-1600) προσπάθεια του Διονυσίου· οπωσδήποτε προηγουμένως θα είχε συνεννοηθεί και ξεσηκώσει και τους άνδρες των όπλων, την τοπική κλεφτουριά, τους κλεφτοκαπεταναίους των Αγράφων και της Πίνδου.

Επικεφαλής αυτός: Αντάρτης, Καπετάνιος, ποιμενάρχης και Δεσπότης.

Αλλά απέτυχε.

Τι ακριβώς συνέβη, δεν έσωσε η μνήμη της ιστορίας, καθώς μόνον ελάχιστα είναι γνωστά.

Γνωρίζουμε π.χ. ότι «[…] οι Έλληνες επαναστάτες άρχισαν να τους σφάζουν παντού ιδιαίτερα στη Δυτική Θεσσαλία» ότι παράλληλα με τους επαναστάτες, αλλά και τους τοπικούς Αγραφιώτες κλέφτες, ο ευρισκόμενος στ’ Άγραφα Γρεβενιώτης κλέφτης Βέργος επιτέθηκε κατά των Τούρκων στα ορεινά των Τρικάλων προξενώντας τους μεγάλες απώλειες, πως «[…] επειδή ο (ισπανικός) στόλος δεν φαινόταν […ο Διονύσιος] τους συγκράτησε, θεωρώντας ότι χωρίς βασιλική ηγεσία και (ισπανική) σημαία η
επιχείρηση δεν ήταν δυνατόν να επιτύχει […]» δηλώνει ο ίδιος ο Διονύσιος.

Αλλά οι επαναστάτες ασυγκράτητοι και απείθαρχοι, οίκοθεν και αυθόρμητα, επειδή «[…] επιθυμούσαν διακαώς την ελευθερία τους ήθελαν να δράσουν, […] η ορμή ήταν τόσο μεγάλη, που προέβησαν στο φόνο […] Τούρκων, γεγονός που κατόπιν συγκαλύφθηκε λέγοντας πως τους φόνους τους διέπραξε ένας επαναστάτης κατά των Τούρκων ονόματι Βέργος […]», εξακολουθεί να δηλώνει ο Διονύσιος.

΄΄Ο Καπετάν΄΄ Διονύσιος, τμήμα της υπογραφής και η σφραγίδα του.

Το βέβαιο είναι ότι οι επιδραμώντες Τούρκοι κατέστειλαν την επανάσταση, αρχίζοντας ομαδικές σφαγές των συμμετασχόντων αρχιερέων, κληρικών, μοναχών και κατοίκων της Καρδίτσας κι ευρύτερα της Δυτικής Θεσσαλίας· «[…] η Οθωμανική αυλή […] εμεταχειρίσθη όλας της τας δυνάμεις κατά των επαναστατών […] και εθανάτωσε πολλούς αρχιερείς […]», δηλώνει ο Κ. Κούμας.

Μεταξύ αυτών και ο απ’ την Μπεζούλα των Καρδιτσιώτικων Αγράφων καταγόμενος, ανακηρυχθείς νεομάρτυρας, αρχιεπίσκοπος Φαναρίου και Νεοχωρίου (Νεβρόπολης) Σεραφείμ· συνελήφθη κι αρνήθηκε την προταθείσα εξωμοσία, βασανίστηκε και σουβλίστηκε ζωντανός στο Φανάρι της Καρδίτσας την 4-12-1601, αποκεφαλίστηκε και στήθηκε η κομμένη του κεφαλή στα Τρίκαλα, για να τρομοκρατήσουν τους επαναστάτες ραγιάδες, αφήνοντας το σώμα άταφο και στη συνέχεια πετάχτηκε στον «Σαλαμπριά» Πηνειό, απ’ τον οποίο την περιμάζεψαν οι χριστιανοί και τη μετέφεραν στη μονή Κορώνης Καρδίτσας (εκεί έζησε ως μοναχός), όπου μέχρι και σήμερα φυλάσσεται.

Η μνήμη του τιμάται απ’ την εκκλησία την 4η Δεκεμβρίου, ενώ είναι πολιούχος της πόλεως Καρδίτσας.

«1601 Δεκεμβρίου 4 εμαρτήρισεν ο άγιος Σεραφείμ. Εν Φαναρίου.

Κάςστρου», καταγράφει ενθύμηση του 1601.

«Μετά του Σεραφείμ εμαρτύρησαν και ο Δημητριάδος Αγάπιος και ο Ιάκωβος ίσως Αγράφων», αναφέρει ο μητροπολίτης Ιεζεκιήλ καθώς και ο ηγούμενος της μονής του Σωτήρος των Μετεώρων «Pachomio» Παχώμιος.

Ο Π. Αραβαντινός γράφει ότι ο αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ «[…] καρατομήθηκε ως συνωμότης εν τη ανακαλυφθείση συνενοήσει και συμμεθέξει του κλήρου της Θεσσαλίας και Ηπείρου, εις ανταρσίαν των Χριστιανών» ενώ ο Δ. Σοφιανός δηλώνει τ’ ακόλουθα:

«Το μαρτυρικό τέλος του Σεραφείμ Φαναρίου αποδεικνύει ότι όχι μόνο ο ίδιος αλλά και η περιοχή της εκκλησιαστικής του δικαιοδοσίας στην Καρδίτσα είχαν ενεργητική συμμετοχή και δράση στο αντάρτικο απελευθερωτικό κίνημα, πράγμα το οποίο τους έθεσε στο στόχαστρο των αντιποίνων του Τούρκου κατακτητή»

Για τον Σεραφείμ αναφέρεται απ’ την ελληνική δημοτική μούσα: «Του Φαναριού τον Πίσκοπο, το γέρο Σεραφείμη σε μια αβανιά τον έρριξαν οι Τούρκοι των Φαρσάλων
στο κούτσουρο τον έβαλαν και στα βασανιστήρια και το κεφάλι τώ κοψαν σιμά σε κυπαρίσσι, κ’ οι ρίζες του κυπαρισσιού όλες εξηραθήκαν.

Μαζί με τον Επίσκοπο κόψανε και τρεις κλέφτες».

Ο αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, πατώντας την πανούκλα.

Εκτός από τις σφαγές, οι Τούρκοι προχώρησαν και σ’ εκτεταμένες καταστροφές, λεηλασίες, πυρπολήσεις, αρπαγές, καθώς και στην καταστροφή καρδιτσιώτικων μοναστηριών, όπως π.χ. της βυζαντινής μονής Παναγίας Ελεούσας της Λυκουσάδας (ευρίσκονταν στο χωριό Λοξάδα της Καρδίτσας), που «[…] αντιμετώπισε την εκδικητική μανία του Τούρκου κατακτητή για τη συμμετοχή και βοήθειά της, με την έγκριση και παρακίνηση του τοπικού ιεράρχη αγίου Σεραφείμ, στο επαναστατικό κίνημα του Λαρίσης Διονυσίου», ίσως κι επειδή ευρίσκονταν δίπλα ακριβώς απ’ το
χωριό τού Διονυσίου τη Μαγούλα (;).

Την κατέστρεψαν και πυρπόλησαν, αρχές του 17 ου αι., κι αργότερα την κατεδάφισαν εκ θεμελίων, ισοπεδώνοντάς την, τόσο, ώστε σήμερα δεν σώζονται ούτε ελάχιστα λείψανα της τοιχοποιίας της· διασώθηκε μόνον η εικόνα της Παναγίας της «Λοξαδιώτισσας» Γλυκοφιλούσας (με εμφανή τα ίχνη της φωτιάς), που φυλάσσεται στη μονή Μεταμορφώσεως του Μετεώρου.

«Τοιαύτην φήμην είχε η Μονή […] ώστε ελέγετο ως ευχετική παροιμία να γίνη τις «Γραμματικός στον Κόμπελο (παραπλήσιο χωριό) και Διάκος στη Λοξάδα», προκειμένου περί προόδου και προαγωγής», σημειώνει ο Μητροπολίτης Ιεζεκιήλ.

Επειδή οι μοναχοί των Μετεώρων και της Τατάρνας συμμετείχαν ενεργά στην επανάσταση, οι Τούρκοι κατέστρεψαν επίσης τις ακόλουθες έξι μονές των Μετεώρων:

Ταξιαρχών, Παντοκράτορος, Υψηλοτέρας, Μόδεστου, Αλύσεως και Αποστόλων, ενώ κατάφεραν οι Μετεωρίτες και διέσωσαν απ’ την καταστροφή τη μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (ή Μεγάλου Μετεώρου), εξαγοράζοντας με 3.000 σκούδα κάποιους ψευδομάρτυρες Τούρκους· επίσης κατέστρεψαν τη μονή Τατάρνας των Αγράφων.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

fb Δημήτρης Αγγελής

 Για το  vima365