vima365

Συνέντευξη της Συγγραφέως Βαΐα Κατσαβού: «Η πραγματικότητα ξεπερνά πάντα τη φαντασία!!!» Από τον Χρήστο Κατσέα.

Βαΐα Κατσαβού: «Η πραγματικότητα ξεπερνά πάντα τη φαντασία!!!»

  Συνέντευξη : Χρήστος  Κατσέας

 Καλεσμένη : Βαΐας Κατσαβού

Κι έρχεται, λοιπόν, μια νέα συγγραφέας. Από νηπιαγωγός, παιδαγωγός, παραμυθού, έως και θεατρική εμψυχώτρια.

Το «Ο Αιμίλιος και η κυρία Ευσταθία» (εκδόσεις, Ηδύφωνο), καρπός μακρόχρονης φιλίας και συνεργασίας με τον αείμνηστο Αλκιβιάδη Κούση. Είναι μια ιστορία φτιαγμένη από πλήκτρα και μελάνι.

Καλωσορίζουμε θερμά τη συγγραφέα Βαΐα Κατσαβού στη συνέντευξή μας!

      Χ. Κ. —Κατ’ αρχάς, η πράξη της ανάγνωσης δεν είν’ απλώς μια μηχανική προσέγγιση κειμένου· είναι ένα υπαρξιακό γεγονός, μια συνάντηση ανάμεσα στον λόγο του άλλου και τη σιωπηλή εσωτερικότητα του αναγνώστη. Καθώς ο κόσμος των λέξεων διαστέλλει
τους ορίζοντες του νοήματος, εγείρεται ένα «παλαιό» αλλά επίκαιρο ερώτημα: η Ανάγνωση είναι Δικαίωμα ή Υποχρέωση του Αναγνώστη;

       Β. Κ. — Θα έλεγα, για μένα, κανένα από τα δύο. Είναι η ιδιότητα του αναγνώστη… Τώρα το πόσο ένας αναγνώστης την ασκεί, δηλαδή αντιλαμβάνεται αυτό που διαβάζει, συγκινείται από αυτό ή βρίσκει νόημα στο κείμενο, εξαρτάται όχι μόνο από τον ίδιο, αλλά και από το ίδιο το λογοτεχνικό έργο.

Όπως το νιώθω εγώ, η ανάγνωση δεν είναι μία μονόπλευρη πράξη, αλλά μία σχέση…

Σε μία σχέση, και οι δύο πλευρές συμβάλλουν στην ποιότητά της.

Ως συγγραφέας προσπαθώ να ακολουθώ μια αρχή: αποδίδω όσο καλύτερα μπορώ, αυτό που θέλω να πω, και ύστερα το αφήνω να ταξιδέψει…

Ο νοών νοείτω, και ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω.

Χ. Κ. — Η έκδοση ενός βιβλίου αποτελεί πάντα μια σημαντική στιγμή για έναν συγγραφέα, όμως όταν το έργο αυτό συνδέεται μ’ έναν αγαπημένο συνεργάτη που δεν είναι πια στη ζωή, αποκτά μια ιδιαίτερη συναισθηματική βαρύτητα.

Ο Αλκιβιάδης Κούσης υπήρξε συνοδοιπόρος στη συγγραφή αυτού του παραμυθιού. Αν το βιβλίο αυτό ήταν μια επιστολή προς τον Αλκιβιάδη, τι θα του γράφατε στην πρώτη σελίδα;

       Β. Κ. — Έχω γράψει ένα ποίημα για τον αγαπημένο μου συνεργάτη, όπως
πολύ σωστά αναφέρατε και για όλους μου τους φίλους που έχουν φύγει από
τη ζωή. Για μένα ήταν κάτι παραπάνω ο Άλκης, ήταν δεύτερος πατέρας. Θα
του αφιέρωνα αυτό το ποίημα, λοιπόν:

[Μέσα στην βελούδινη νύχτα,
έρχονται τραγουδιστοί ψίθυροι
πέρα από τα αστέρια.

Είναι οι αγαπημένοι μας…
Αυτοί που έχουν φύγει πριν από μας.
Η αγάπη τους ταξιδεύει μέχρι εδώ.
Σσσς… Άκου: Αν κλείσεις τα μάτια σου,
θα τους νιώσεις να ενώνουν τις φωνές τους
μαζί με τους αγγέλους….]

          Χ. Κ. — Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τον (αείμνηστο) Αλκιβιάδη Κούση στη συγγραφή του βιβλίου; Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα που σας ενέπνευσε;

            Β. Κ. — Με τον Άλκη μιλούσαμε πολύ συχνά. Εκτός από πολύ καλός μου φίλος, ήταν ο δεύτερος μέντοράς μου στη συγγραφή (πρώτος είναι η μητέρα μου).

Μοιραζόμουν με κείνον ποιήματα, μία σειρά μυθιστορημάτων που γράφω ακόμα από το 2017 και άλλα έργα, σχεδόν ό,τι έγραφα το μοιραζόμουν μαζί του, κι εκείνος μου έλεγε τη γνώμη του και πολλές φορές με συμβούλευε και για τη διαδικασία της έκδοσης (όταν στο μέλλον θα είχα κάτι έτοιμο).

Έτσι λοιπόν, ένα ωραίο απόγευμα, εκεί που λέγαμε τα νέα μας στο τηλέφωνο, μου λέει: «θέλω να κάνω κάτι που δεν το έχω ξανακάνει.

Θέλω να συνεργαστώ με κάποιον στη συγγραφή. Θα σε ενδιέφερε κάτι τέτοιο;»

Εγώ πέταξα τη σκούφια μου. «Φυσικά!» Είπα. «Μόλις έχω κάποια ιδέα για το τι να γράψουμε, θα σε ειδοποιήσω, κι εσύ το ίδιο, έτσι;», του είπα.

Και την επόμενη μέρα, στην αίθουσα αναμονής ενός ιατρείου, άνθισε η ιδέα με τον Αιμίλιο και την κυρία Ευσταθία.

Ἡ αλήθεια είναι πως όποτε πήγαινα στο συγκεκριμένο ιατρείο (χρόνια) η ιδέα με περιτριγύριζε.

Έχει άπειρα μπιμπελό αυτός ο γιατρός.

Πολύ περισσότερα από αυτά που αναφέρουμε στο βιβλίο. Η πραγματικότητα ξεπερνά πάντα τη φαντασία!!!

Έτσι, με το που γύρισα σπίτι, έγραψα την ιστορία σε μία πρόχειρη μορφή, πήρα τον Άλκη τηλέφωνο, και του άρεσε πάρα πολύ, και συμφωνήσαμε να το δουλέψουμε όλο μαζί, από την αρχή.

Για ένα χρόνο, κάθε Τετάρτη είχαμε διαδικτυακό ραντεβού.

Γράφαμε μέσα στην εβδομάδα ο καθένας ξεχωριστά, και μετά διαβάζαμε ο ένας στον άλλον τι είχαμε γράψει, διαλέγαμε τα καλύτερα και τα ενώναμε.

Ήταν και η καραντίνα, και μέναμε μακριά, οπότε αυτός ο τρόπος μας βόλευε.

Χ. Κ. — Η ηθική διάσταση της συγγραφής, το μεγάλο αυτό ζήτημα, πώς σας αγγίζει;

       Β. Κ. — Για μένα είναι το άλφα και το ωμέγα της συγγραφής. Αν δεν έχεις να πεις κάτι καλό, κάτι ηθικά καλό, καλύτερα να μη γράψεις κάτι.

Είναι φοβερή η ευθύνη του συγγραφέα, όπως και κάθε καλλιτέχνη.

Σε έργα που έχω υπό διαμόρφωση, είναι το πρώτο και κύριο που με προβληματίζει, και αυτό που πάντα μου δημιουργεί προβλήματα που πρέπει να λύσω…

Αλλά το να γράψεις κάτι που ηθικά να είναι καλό, είναι ίσως η μεγαλύτερη αρετή… Οπότε χαλάλι η τόση σκέψη και τα προβλήματα που θέλουν λύση…

      Χ. Κ. — Ποιο είναι το κεντρικό μήνυμα της ιστορίας και τι θέλετε ν’ αποκομίσουν οι μικροί αναγνώστες απ’ αυτήν;

     Β. Κ. — Το κεντρικό μήνυμα της ιστορίας, θα έλεγα, είναι πως το παλιό είναι πολύτιμο και το καινούργιο χρήσιμο· οπότε, καλό είναι να συνεργάζονται… Αυτό —και η φιλία. Και ίσως, θα πρόσθετα: πως κανένας δεν είναι για πέταμα…

      Χ. Κ. — Ο τίτλος του παραμυθιού αναφέρεται σε «πλήκτρα και μελάνι»· πώς αυτά τα δύο στοιχεία συνδέονται στην ιστορία;

      Β. Κ. — Τα πλήκτρα συμβολίζουν τον Αιμίλιο, το λάπτοπ (σαν όλους τους υπολογιστές γράφουμε με πλήκτρα εκεί), και το μελάνι την κυρία Ευσταθία, την εγκυκλοπαίδεια.

Βέβαια, για να δημιουργηθεί πλέον ένα βιβλίο, χρειαζόμαστε και τα δύο. Και πλήκτρα, και μελάνι… οπότε ταιριάζει, ίσως σε πολλά επίπεδα στο βιβλίο.

     Χ. Κ. — Η κυρία Ευσταθία και ο Αιμίλιος εκπροσωπούν διαφορετικούς κόσμους. Ποιες αντιφάσεις και συγκρούσεις αναδύονται μέσα απ’ την αλληλεπίδρασή τους;

    Β. Κ. — Οι διαφορετικοί κόσμοι που εκπροσωπούν η κυρία Ευσταθία και ο Αιμίλιος είναι εν ολίγοις, το παλιό και το καινούριο…

Η κυρία Ευσταθία νιώθε παραμελημένη γιατί ο γιατρός δεν συμβουλεύεται πια τα βιβλία του, κι αντί να διαβάζει περνάει πολύ χρόνο μπροστά στον Αιμίλιο, και η ίδια τον βλέπει εχθρικά και απαξιωτικά…

Ο Αιμίλιος από την άλλη θεωρεί αυτόν τον χρόνο δικαίωμα που έχει κερδίσει, απλά και μόνο με την ύπαρξή του.

Ξεχνάει όμως, ότι και τα καινούρια παλιώνουν… ούτε δείχνει να σέβεται τους παλιότερους μέσα στο ιατρείο.

Και οι δύο κάνουν λάθη, και όλα ξεκινούν από το πρώτο λάθος τους: το οποίο είναι η έχθρα με την οποία βλέπουν ο ένας τον άλλον.

Χ. Κ. — Ποιος είναι ο ρόλος των άλλων αντικειμένων στο γραφείο του ψυχιάτρου;

         Β. Κ. — Τα αντικείμενα συμπάσχουν μέσα στο ιατρείο. Κάποια παίρνουν φανερά θέση, άλλα έχουν πιο πολύ τον ρόλο του παρατηρητή. Κυρίως όμως προσπαθούν να ηρεμήσουν τα πνεύματα.

      Χ. Κ. — Η σύγκρουση μεταξύ της ιατρικής εγκυκλοπαίδειας και του  λάπτοπ καταλήγει σε μια διακοπή ρεύματος· τι συμβολίζει αυτή η διακοπή και πώς επηρεάζει τη συνέχιση της αφήγησης;

      Β. Κ. — Η διακοπή ρεύματος είναι πολύ σημαντική για την εξέλιξη της ιστορίας… Όμως δεν μπορώ να σας αποκαλύψω το γιατί είναι τόσο σημαντική… Ας μείνει για τους αναγνώστες.

    Χ. Κ. — Η παρουσία του εκκρεμούς στο τέλος του βιβλίου έχει ένα σοφό χαρακτήρα. Πώς η «φιλοσοφική διάσταση του εκκρεμούς» μπορεί να ερμηνευτεί στο πλαίσιο της ιστορίας;

    Β. Κ. — Το εκκρεμές αντιπροσωπεύει πολύ απλά τη σοφία του χρόνου. Είναι ο χρόνος – παρατηρητής. Συμβολίζει το πώς ο χρόνος είναι ο πιο δυνατός κριτής… σε όλα, ίσως.

      Χ. Κ. — Υπάρχει κάποιο παραμύθι ή συγγραφέας που σας επηρέασε ιδιαίτερα στο δικό σας συγγραφικό ύφος;

      Β. Κ. — Δεν ξέρω αν με έχουν επηρεάσει (πολύ θα το ήθελα) αλλά ο αγαπημένος μου συγγραφέας είναι ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και ο  αγαπημένος μου ποιητής ο Διονύσιος Σολωμός.

    Χ. Κ. — Ποια είναι η διαφορά, κατά τη γνώμη σας, μεταξύ του να
αφηγείσαι προφορικά μια ιστορία και του να τη γράφεις σ’ ένα βιβλίο;

    Β. Κ. — Υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές. Χρειάζονται ως επί το πλείστον διαφορετικές δεξιότητες. Το να αφηγείσαι προφορικά μια ιστορία απαιτεί διαφορετικού τύπου προετοιμασία, και προϋποθέτει την προσωπική παρουσία του αφηγητή, και κατ’ επέκταση την έκθεσή του στο κοινό.

Ύστερα από προσωπική εμπειρία συνειδητοποίησα πως προτιμώ την πιο σιωπηλή
και αργή πορεία της συγγραφής και τη δημιουργική ελευθερία που αυτή προσφέρει… Μου ταιριάζει περισσότερο.

      Χ. Κ. — Τι σημαίνει η παιδική λογοτεχνία για τη διαμόρφωση της ανθρώπινης συνείδησης; Μπορούν τα παραμύθια, αυτές οι ιστορίες, να σπείρουν φιλοσοφικούς σπόρους στις ψυχές των νέων, ακόμη και αν ο λόγος είναι κρυμμένος πίσω απ’ τον μύθο;

      Β. Κ. — Σίγουρα. Η παιδική λογοτεχνία είναι ανεκτίμητη και ίσως, για αυτόν ακριβώς τον ρόλο που παίζει στην ανθρώπινη συνείδηση.

Πιστεύω ακράδαντα πως ειδικά επειδή ο λόγος είναι κρυμμένος πίσω από τον μύθο στα
παραμύθια, αυτά κρύβουν τόση δύναμη: γιατί συγκινούν, δεν διδάσκουν. Κι εμείς ως ενήλικες θυμόμαστε πάντα αυτά που μας σημάδεψαν στην παιδική μας ηλικία…

     Χ. Κ. — Ποιο είναι το επόμενο συγγραφικό σας βήμα; Σκέφτεστε να συνεχίσετε στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας;

     Β. Κ. — Το επόμενο συγγραφικό μου βήμα προορίζεται για ενήλικες και βρίσκεται ήδη στη διαδικασία της έκδοσης. Προς το παρόν δεν σκοπεύω να συνεχίσω στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας.

     Χ. Κ. — Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας!

    Β. Κ. — Εγώ σας ευχαριστώ για αυτή την ευκαιρία που μου δώσατε να εκφραστώ. Οι ερωτήσεις σας ήταν πολύ ενδιαφέρουσες —ήταν χαρά μου!

Χρήστος  Κατσέας για το vima365