vima365

ΚΑΝΑΔΑΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑΣ – Γράφει ο Όθων Κυπριωτάκης

ΚΑΝΑΔΑΣ   Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑΣ

Ταξίαρχος Διερμηνέας εα Όθων Κυπριωτάκης
Πτ Νομικής Θεσσαλονίκης

Βγήκε ξαφνικά στο προσκήνιο λόγω της οικονομικής και διεθνούς πολιτικής του
Ντόναλντ Τραμπ, Προέδρου των ΗΠΑ, και οι ειδήσεις για τη χώρα αυτή μπαίνουν στις
πρώτες σελίδες των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων. Στην Ελλάδα, ο Καναδάς ήταν
πιο πολύ γνωστός στο παρελθόν, λόγω της εγκατάστασης εκεί από τα τέλη της 10ετίας του
1940 εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών.
Το άρθρο δεν σκοπεύει να υποκαταστήσει τις πληροφοριακές ιστοσελίδες του
Διαδικτύου, αλλά να κάνει μια προσέγγιση σε αυτόν τον ήρεμο αλλά άγνωστο γίγαντα και
στις εξελίξεις, που τρέχουν με απρόσμενο ρυθμό και, ίσως, όταν δημοσιεύεται το παρόν, να
είναι ήδη ξεπερασμένο από τα γεγονότα.
Η λέξη «Καναδάς» προέρχεται μάλλον από διάλεκτο των αυτοχθόνων και σημαίνει
«κατοικία» ή «σπίτι». Είναι η δεύτερη σε έκταση χώρα στον κόσμο, αλλά λόγω της
γειτνίασης με το Βόρειο Πόλο, κατοικείται κυρίως μια λωρίδα βόρεια των αμερικανικών
συνόρων. Ο πληθυσμός είναι 42 εκατομμύρια, κυρίως ευρωπαϊκής καταγωγής, αλλά τις
τελευταίες 10ετίες εγκαταστάθηκαν πολλοί Ασιάτες. Επίσης, ο Καναδάς δεν αποδέχθηκε
ποτέ τις φυλετικές διακρίσεις και εκατοντάδες χιλιάδες Νέγρων βρήκαν εκεί καταφύγιο ήδη
από το 19ο αιώνα. Επίσημα, το κράτος είναι δίγλωσσο (αγγλικά και γαλλικά) και πολυ-
πολιτισμικό. Η πλειονότητα των κατοίκων είναι Χριστιανοί.
Τα νότια χερσαία σύνορα με τις Ηνωμένες Πολιτείες ορίζονται από το περίγραμμα
των ΝΔ ορέων, τις Μεγάλες Λίμνες (Ανωτέρα, Χιούρον, Ήρι και Οντάριο) μαζί με τους
καταρράκτες του Νιαγάρα (το μεγαλύτερο μέρος στον Καναδά) και μια ευθεία χάραξη κατά
μήκος του 49ου παραλλήλου έως τις ακτές του Ειρηνικού ωκεανού. Θεωρούνται τα πιο
ειρηνικά σύνορα στον κόσμο χωρίς στρατιωτικές δυνάμεις να είναι αναπτυγμένες κατά
μήκος τους.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Οι Ευρωπαίοι έφτασαν στον Καναδά αρκετές 10ετίες μετά την ανακάλυψη από
τους Ισπανούς του Χριστόφορου Κολόμβου της ηπείρου, που ονομάσθηκε Αμερική. Είχαν
προηγηθεί προσπάθειες των Βίκιγκς και των Βρετανών στη νήσο Νέα Γη και ίσως τις ακτές
της Νέας Σκωτίας. Ο πρώτος σοβαρός εποικισμός έγινε από τους Γάλλους του Ζακ Καρτιέ το
1534 και τους Βρετανούς του Χάμφρεϋ Γκίλμπερτ στα τέλη του ίδιου αιώνα. Οι Γάλλοι
συνεργάσθηκαν με τους αυτόχθονες, έφθασαν στις Μεγάλες Λίμνες και κατέβηκαν νότια
μέχρι τη σημερινή Λουϊζιάνα των ΗΠΑ. Οι Βρετανοί πορεύθηκαν δυτικά στις Μεγάλες
Πεδιάδες. Η επέκταση των Ευρωπαίων έφερε συγκρούσεις με τους αυτόχθονες, οι οποίοι
έχασαν το μεγαλύτερο μέρος από τη γη τους.

Από τις συγκρούσεις με τους Γάλλους, νικητές βγήκαν οι Βρετανοί, που απέκτησαν
τη Νέα Γη, τον κόλπο του Χάντσον και το μεγαλύτερο μέρος της Ακαδίας (κεντρικός
Καναδάς) με τη συνθήκη της Ουτρέχτης του 1713, και το γαλλόφωνο Καναδά και τις
ανατολικές ακτές με τη συνθήκη των Παρισίων του 1763. Το Βρετανικό Κοινοβούλιο πάντως
αναγνώρισε τα δικαιώματα των γαλλόφωνων, κυρίως Καθολικών, και έτσι επήλθε ειρήνη
στον αμερικανικό Βορρά και μεγάλη εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη. Οι Καναδοί δεν
ακολούθησαν τις 13 Ηνωμένες Πολιτείες στην επανάσταση και ανεξαρτησία και ο Καναδάς
αποτέλεσε βάση για τις εκστρατείες των Βρετανών κατά των Αμερικανών. Μάλιστα, το 1813
οι Αμερικανοί πυρπόλησαν το Γιορκ (Τορόντο) και οι Βρετανοί την Ουάσιγκτων (1814).
Τον 19ο αιώνα επικράτησε ανταγωνισμός για το ποιος θα φτάσει πρώτος στον
Ειρηνικό ωκεανό, με όπλο το σιδηρόδρομο. Οι Αμερικανοί εξαγόρασαν τις γαλλικές κτήσεις
του Μισισιπή, κατέκτησαν τις ισπανικές κτήσεις στην Καλιφόρνια και απέκτησαν την
Αλάσκα από τους Ρώσους. Οι Βρετανοί, που δεν μπορούσαν να διατηρήσουν την άμεση
κυριαρχία επί του αμερικανικού Βορρά, εκχώρησαν την εξουσία στους Καναδούς το 1867. Η
απεξάρτηση του Καναδά από το Ηνωμένο Βασίλειο ολοκληρώθηκε μόλις το 1982. Έως
σήμερα, ο Καναδάς είναι ανεξάρτητο κράτος, αλλά ανήκει στο αγγλικό Στέμμα. Έγινε
ομοσπονδιακή χώρα που αποτελείται από 10 επαρχίες: Οντάριο, Κεμπέκ, Νήσος Πρίγκηπα
Εδουάρδου, Νέο Μπρούνσγουϊκ, Νέα Σκωτία, Μανιτόμπα, Σασκάτσιουαν, Αλμπέρτα,
Βρετανική Κολομβία. Τελευταία ενώθηκε η επαρχία (νήσος) της Νέας Γης μαζί με το
Λαμπραντόρ το 1949. Οι αχανείς παγωμένες ΒΔ εκτάσεις ονομάσθηκαν «εδάφη» και
διοικούνται έμμεσα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, που εδρεύει στην Οττάβα. Μετά
πολλούς αγώνες, οι αυτόχθονες πέτυχαν να ζουν ελεύθεροι στις ιδιοκτησίες τους.
Οι Καναδοί συμμετείχαν και στους δύο παγκοσμίους πολέμους και διακρίθηκαν ως
οργανωμένοι και σκληροί μαχητές. Κατά τον Α’ ΠΠ συγκράτησαν με επιτυχία τους
Γερμανούς στο Δυτικό Μέτωπο, ιδίως κατά τις επιχειρήσεις στην Υπρ και την εαρινή
επίθεση του 1918. Στο Β’ ΠΠ, συμμετείχαν στη Μάχη της Αγγλίας και την απόβαση στη
Νορμανδία. Μέχρι το 1992, διατηρούσαν στρατεύματα στη Δυτική Γερμανία, αρχικά ως
αρχές κατοχής και ύστερα ως συμμαχικές αμυντικές δυνάμεις. Μετά το τέλος του Ψυχρού
Πολέμου ο Καναδάς διαθέτει μόνο πυρήνα στρατιωτικών δυνάμεων και αρκετές μονάδες
Πολεμικού Ναυτικού και Αεροπορίας.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ
Ο Καναδάς είναι μια αυτάρκης χώρα. Είναι ο μεγαλύτερος σιτοβολώνας
παγκοσμίως. Στο υπέδαφός του βρίσκονται σχεδόν όλα τα ορυκτά του πλανήτη, ενώ το
απόθεμα πολύ καλής ποιότητας πετρελαίου είναι το δεύτερο στη γη, μετά τη Βενεζουέλα.
Χάρις στο θερμό ρεύμα «Κούρο Σίβο» στον Ειρηνικό ωκεανό, και στα απότομα Βραχώδη
όρη, που συγκρατούν τα πολικά ρεύματα, η Βρετανική Κολομβία είναι η «Μεσόγειος του
Καναδά» και τροφοδοτεί με τα φρέσκα της προϊόντα ολόκληρη τη χώρα. Δεν υπάρχει
προϊόν πάνω στη γη, που να μην παράγεται στον Καναδά με εξαίρεση το ελαιόλαδο και τα
τροπικά φρούτα.
Οι άφθονες βροχές και τα χιόνια (σε ορισμένες περιοχές καθ’ όλο το έτος)
δημιουργούν άπειρο αριθμό ποταμών και λιμνών. Ο Καναδάς έχει περισσότερες λίμνες από
όσες όλος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί. Χάρις στην αέναη αυτή ροή υδάτων, η χώρα παράγει

τρομερά μεγάλη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας από υδροηλεκτρικά φράγματα και
τροφοδοτεί το δίκτυο πόσιμου ύδατος όχι μόνο του κατοικούμενου Καναδά, αλλά και όλων
βόρειων Ηνωμένων Πολιτειών. Ακόμη και αυτός ο Μισισιπής αντλεί μέρος των υδάτων του
από καναδικούς πόρους.
Οι ανατολικές και οι δυτικές επαρχίες του είναι γεμάτες πυκνά δάση. Χάρις στη
συνετή διαχείριση των Καναδών, υπάρχει τεράστια παραγωγή ξυλείας άριστης ποιότητας,
τόσο για την κατασκευή των γνωστού τύπου οικιών στη βόρεια Αμερική, όσο και για
εξαγωγή και για παραγωγή χαρτιού. Είναι η δεύτερη χώρα σε παραγωγή αλιευμάτων
αλμυρού και γλυκού νερού. Τέλος, ο Καναδάς είναι παγκόσμια βιομηχανική δύναμη, μέλος
των G7, με κύριο άξονα τα ορυκτά και την παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΝΑΔΩΝ
Χώρα φιλειρηνική, ο Καναδάς διακρίνεται για τη συμμετοχή του στις προσπάθειες
του ΟΗΕ και στην υποστήριξη των χωρών του Νότου. Ανήκει από την ίδρυσή του στο ΝΑΤΟ
και έχει υπογράψει συνθήκες συνεργασίας με τις περισσότερες χώρες του κόσμου.
Είναι χώρα με ευρωπαϊκή παιδεία, πολύ υψηλό επίπεδο μόρφωσης και
εκπαιδευτικό σύστημα, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα παγκοσμίως. Παράλληλα,
προάγει τις ιδιαιτερότητες των εθνοτήτων, που τον κατοικούν. Το σύστημα υγειονομικής
περίθαλψης είναι δημόσιο, γενικευμένο και υποδειγματικό για την ποιότητά του. Για τη
χρηματοδότηση της παιδείας και της υγείας, εφαρμόζεται αυστηρό πρόγραμμα
φορολογίας, με βάση τις οικονομικές δυνατότητες των πολιτών.
Οι ίδιοι οι Καναδοί έχουν το όνομα των «πιο ευγενικών» κατοίκων ως προς τη
συμπεριφορά τους. Το επίπεδο διαβίωσης είναι υψηλό και προστατεύεται με κάθε
δυνατότητα. Παράλληλα, υπάρχει σεβασμός για το περιβάλλον και η ανακύκλωση έχει
επεκταθεί σε όλους τους τομείς. Μοναδικό βασικό ελάττωμα της χώρας, το πρόβλημα της
κατάθλιψης λόγω του ψυχρού κλίματος, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Το σύστημα διακυβέρνησης είναι ομοσπονδιακό και οι επαρχίες έχουν μεγάλη
ανεξαρτησία από την κεντρική κυβέρνηση. Τρία είναι τα μεγάλα κόμματα στην
ομοσπονδιακή βουλή, το κυβερνών Φιλελεύθερο του απερχόμενου πρωθυπουργού Ζυστέν
Τρυντώ, οι Προοδευτικοί Παραδοσιακοί και το αριστερό ριζοσπαστικό Νέο Δημοκρατικό. Οι
Φιλελεύθεροι είναι το κόμμα με τη μεγαλύτερη επιρροή στο γαλλόφωνο Καναδά, με
δεύτερο το τοπικό εθνικό κόμμα. Παρ’ ότι υπάρχει κίνηση για ανεξαρτησία του Κεμπέκ, οι
κάτοικοί του απέρριψαν το αίτημα σε δύο δημοψηφίσματα.
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ
Οι Καναδοί μοιράζονται τα ίδια ιστορικά στοιχεία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά
διατήρησαν μεγαλύτερη σύνδεση με την Ευρώπη και πιο ανοιχτούς ορίζοντες προς τον
Ειρηνικό. Στην περιοχή επικρατεί ειρήνη από τις αρχές του 19ου αιώνα και δεν υπάρχουν
ουσιαστικά μεθοριακά προβλήματα, με εξαίρεση τη διαφορά στην οικολογική πολιτική. Ο
κεντρικός και ανατολικός Καναδάς υποφέρει από την όξινη βροχή και την ανεξέλεγκτη
μόλυνση, που προκαλούνται από τις ρυπογόνες βιομηχανίες των μεσοδυτικών Ηνωμένων
Πολιτειών.

Η τωρινή πολιτική σύγκρουση μεταξύ των δύο γειτόνων έχει ένα όνομα: Ντόναλντ
Τραμπ, και μια αιτία: την προστατευτική πολιτική του έναντι όλων των χωρών. Οι Ηνωμένες
Πολιτείες έχουν μεγάλο εμπορικό έλλειμμα έναντι του Καναδά. Αυτό οφείλεται στο
πραγματικό γεγονός ότι ο Καναδάς έχει τις πρώτες ύλες που χρειάζονται οι Ηνωμένες
Πολιτείες.
Κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, επιβλήθηκαν πρόσθετοι δασμοί στα εισαγόμενα
από τον Καναδά ύλες και πετρέλαιο, με στόχο να στραφεί η αγορά των Ηνωμένων
Πολιτειών στα εγχώρια προϊόντα, να μειωθεί το έλλειμμα, να αυξηθεί το ποσοστό
απασχόλησης και να ενισχυθούν οι εξαγωγές. Το σχέδιο απέτυχε και ανακλήθηκε εν μέρει
από τον ίδιο τον Τραμπ και οριστικά από την επόμενη διακυβέρνηση Μπάιντεν. Μάλιστα, η
τιμή του αργού πετρελαίου του Καναδά το 2024 ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη
άλλων χωρών, από τις οποίες εισάγουν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Με την επάνοδό του στο Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος Τραμπ επαναλαμβάνει το
πείραμα των δασμών σε μεγαλύτερο ποσοστό και πιο επιθετικά. Μια τέτοια νομοθεσία
απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη του Κογκρέσου, όπου είναι μάλλον απίθανο να γίνει δεκτή γιατί
χρειάζεται αυξημένη πλειοψηφία στη Γερουσία, την οποία δεν διαθέτουν οι
Ρεπουμπλικανοί οπαδοί του. Για να παρακάμψει αυτό το σκόπελο, βρήκε σαν πρόσχημα
δύο θέματα ασφαλείας, τη διακίνηση ναρκωτικών και το χαμηλό ποσοστό αμυντικών
δαπανών του Καναδά. Μάλιστα, προκάλεσε την κοινή γνώμη της γειτονικής χώρας,
ζητώντας από τον Καναδά να χάσει την ανεξαρτησία του και να αποτελέσει την «51η
πολιτεία».
Η κίνησή του, όμως, προκάλεσε μια σκληρή απάντηση από το σύνολο του πολιτικού
κόσμου και των πολιτών του Καναδά. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Φιλελεύθερου
κόμματος και ο Μαρκ Κάρνεϋ, που αναλαμβάνει πρωθυπουργός, αποφάσισαν να
επιβάλουν αντίστοιχους δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα, που εισάγονται στην καναδική
αγορά. Ο Καναδάς πλέον στρέφεται εμπορικά προς την Ευρώπη, την Κίνα και την Ιαπωνία
και την Αυστραλία.
Για πρώτη φορά μετά το 1949, οι καναδικές επαρχίες καταργούν τους μεταξύ τους
εμπορικούς περιορισμούς. Με δηλώσεις τους οι πρόεδροι τους απέκλεισαν τις επιχειρήσεις
των Ηνωμένων Πολιτειών από τις κρατικές προμήθειες των καναδικών επαρχιών και τις
άνοιξαν προς επιχειρήσεις ενδο-επαρχιακές, άλλων επαρχιών και άλλων χωρών, που
σέβονται τις αποφάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στις σχέσεις τους με τον
Καναδά. Ενώσεις καταναλωτών και καταστήματα αποσύρουν τα αμερικανικά προϊόντα από
τα ράφια. Ο πρόεδρος της επαρχίας του Οντάριο, Φορντ, προχώρησε ένα βήμα ακόμη και
αύξησε την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, που η επαρχία του εξάγει σε τρεις αμερικανικές
πολιτείες με πολύ μεγάλο πληθυσμό, εκτοξεύοντάς την προς τα επάνω για κάθε Αμερικανό
καταναλωτή.
Για τους Καναδούς, η συμπεριφορά του προέδρου Τραμπ είναι ακατανόητη.
Μάλιστα ο Ζυστέν Τρυντώ την χαρακτήρισε «βλακώδη». Η επιβολή δασμών στις ύλες από
τον Καναδά δεν φαίνεται να αποτρέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες από να αγοράζουν ιδίως
αυτές που προορίζονται για άμεση κατανάλωση: ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, τρόφιμα και
πρώτες ύλες για τη βιομηχανία αυτοκινήτων. Ο σκοπός του Τραμπ να ενισχυθεί η

εσωτερική αγορά προσκρούει στις στρεβλώσεις της οικονομίας των Ηνωμένων Πολιτειών
και όχι στην εκμετάλλευση της προνομιακής θέσης του Καναδά. Τα διυλιστήρια στις
περισσότερες πολιτείες θα χρειασθούν χρόνο για να διυλίζουν το βαρύ αμερικανικό
πετρέλαιο, που τώρα εξάγεται προς την Αφρική. Οι αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες
χρειάζονται αναπροσαρμογή και μείωση τιμών για να παράγουν οχήματα προς εξαγωγή σε
Ευρώπη και Ασία, που έχουν τέτοιες δικές τους και βιομηχανίες πιο προσαρμοσμένες στις
απαιτήσεις των χωρών και των κατοίκων.
Τέλος, η επιθετικότητα και οι λεκτικές προσβολές του προέδρου Τραμπ και
συνεργατών του προσκρούουν στις ιδιαιτερότητες των Καναδών, γιατί είναι ευγενικοί αλλά
και αποφασισμένοι να διατηρήσουν το δικό τους τρόπο ζωής, με υψηλότερο πολιτιστικό
και λιγότερο εμπορικό χαρακτήρα διαβίωσης. Από την άλλη πλευρά, γνωρίζουν ότι μπορεί
να βρεθούν σε δύσκολη θέση, αλλά τα χειρότερα θα τα υποστούν οι κάτοικοι των
Ηνωμένων Πολιτειών και πιο πολύ όσων συνορεύουν με τον Καναδά και εξαρτώνται από το
διμερές εμπόριο. Ήδη Ρεπουμπλικανοί κυβερνήτες βόρειων πολιτειών σπεύδουν να
βελτιώσουν τις σχέσεις τους με τους Καναδούς γείτονές τους, προκειμένου να μην
υποστούν βαριές οικονομικές επιπτώσεις.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το απότομο ξύπνημα ενός οικονομικού γίγαντα με τεράστια αποθέματα ενεργείας
και υλών, όπως ο Καναδάς, σηματοδοτεί νέες προοπτικές για το διεθνές εμπόριο αλλά
οπωσδήποτε μια αύξηση του κόστους των συναλλαγών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η
προστριβή των Ηνωμένων Πολιτειών του Τραμπ με τους βόρειους γείτονές τους είναι
βέβαιο ότι δεν βελτιώνει σε τίποτε την οικονομία της χώρας τους. Έχει αποτύχει μια φορά
και είναι ήδη προβληματική.
Ο ίδιος ο Καναδάς δεν αποκλείεται από τις παγκόσμιες αγορές, αντίθετα ανοίγεται
περισσότερο σε μεγαλύτερες, σταθερότερες και λιγότερο αλλοπρόσαλλες χώρες, που έχουν
παρόμοια προβλήματα με την πολιτική δασμών του προέδρου Τραμπ.